«2071: O κόσμος που θα αφήσουμε στα παιδιά μας», ονομάζεται το νέο θεατρικό έργο, που σκηνοθετεί ο Μάνος Καρατζογιάννης και θα παρουσιαστεί 17 και 18 Ιουλίου στις 21:00 στην Καστοριά, στο Αρχοντικό Τσιατσιαπά - στο πλαίσιο του προγράμματος του Υπουργείου Πολιτισμού και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής «Όλη η Ελλάδα, ένας Πολιτισμός».
Η νέα παραγωγή του θεάτρου Σταθμός είναι μια «δραματοποιημένη διάλεξη» του κλιματολόγου Chris Rapley και του καταξιωμένου Βρετανού συγγραφέα Duncan McMillan (Πνεύμονες, Όλα τα υπέροχα πράγματα) που παρουσιάστηκε το 2014 στο Royal Court Theater του Λονδίνου από την Katie Mitchell και φέτος, δέκα περίπου χρόνια μετά, ανεβαίνει για πρώτη φορά στη χώρα μας.
Ο Μάνος Καρατζογιάννης, μετά από μια σειρά πετυχημένων μονολόγων (Για την Ελένη, Ο Ουρανός… και το παντελόνι του, Ξένες Πόρτες, Φύλακας μιας Επανάστασης, Αυτός, ο άλλος και το παντελόνι του και Το τραγούδι της Φλέρυς), σκηνοθετεί τον Αντώνη Μυριαγκό με την αρωγή του μουσικού Τηλέμαχου Μούσα, ο οποίος παίζει ζωντανά, και συμβολικά, αιθερόφωνο στη σκηνή, καθώς και του video – artist Goran Gagic.
«Εδώ και πάρα πολύ καιρό ήθελα να ανεβάσω μία παράσταση με θέμα την κλιματική αλλαγή, αλλά δεν τολμούσα. Για να είμαι ειλικρινής, είναι ένα θέμα που τα ΜΜΕ δεν το παίζουν όσο θα έπρεπε και δίνεται η εντύπωση ότι το θέμα δεν ενδιαφέρει τους ανθρώπους. Επομένως, φοβόμουν ότι ίσως να μην ενδιαφέρει και τους θεατές. Μόλις έγινε η προκήρυξη του προγράμματος, κατέθεσα αμέσως αυτή την πρόταση», αναφέρει με τη χαρακτηριστική του ειλικρίνεια ο Μάνος Καρατζογιάννης στην Εποχή, εξηγώντας μας στη συνέχεια τι του κέντρισε περισσότερο το ενδιαφέρον σε αυτό το έργο.
Ένα θέμα υπαρκτό για όλους
Το «2071» είναι ένας θεατρικός μονόλογος βασισμένος στην επιστημονική πορεία του κλιματολόγου Chris Rapley και στα συμπεράσματα που εξάγει από αυτήν
«Το έργο έχει μία πολύ καθαρή αφήγηση. Μιλά για την κλιματική κρίση με ξεκάθαρα επιχειρήματα, εξηγώντας γιατί δεν είναι απλώς ένα επίμαχο θέμα, αλλά ένα θέμα υπαρκτό, που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε όλοι μας άμεσα. Η κλιματική αλλαγή είναι ένα θέμα όλων. Ο Μακ Μίλαν και ο Ράπλεϊ συνεργάζονται και ενώνουν τις δυνάμεις τους, όχι μόνο για να εξηγήσουν τους λόγους για τους οποίους η κλιματική κρίση είναι ένα θέμα που αφορά όλους μας, αλλά και για να προτείνουν εμπράκτως λύσεις», εξηγεί ο σκηνοθέτης και συνεχίζει μιλώντας για τον συμβολικό χαρακτήρα του αιθερόφωνου, ο σκηνοθέτης.
«Με τον Τηλέμαχο Μούσα συνεργαζόμαστε εδώ και χρόνια. Το αιθερόφωνο είναι το μουσικό όργανο που χρησιμοποιεί τον αιθέρα, τον αέρα που τόσο έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Όπως αναφέρει και ο Μακ Μίλαν, είμαστε τα πρώτα όντα που αναπνέουμε αυτόν τον αέρα, έναν αέρα τόσο μολυσμένο. Ο Goran Gagic συνοδεύει με βίντεο, που άλλοτε εξηγεί επιστημονικά και άλλοτε ταξιδεύει τεχνικά. Και οι δύο μαζί δημιουργούν έναν καλλιτεχνικό νου, μία φαντασμαγορία που είναι απαραίτητη για να μπορέσει να σπάσει το μήνυμα μιας επιστημονικής διάλεξης, το οποίο έχει βέβαια μια πυκνή γλώσσα, αλλά χάρη στην αγαστή συνεργασία με τον Αντώνη Μυριαγκό στη μετάφραση του Δημήτρη Κιούση, αυτό το μήνυμα φτάνει στους θεατές εύληπτο και καθαρό μέσα από μια θεατρικότητα, που πάντα βοηθάει στην πρόσληψη σημαντικών μηνυμάτων όπως αυτό».
Ένα θέμα αισθηματικής υφής
Είναι όμως η κλιματική αλλαγή ένα θέμα συναισθηματικό, όπως πιστεύει ο Rapley; Ο Μάνος Καρατζογιάννης απαντά «Ο Rapley έχει αφιερώσει όλη του τη ζωή στην επιστήμη. Ένα τέτοιο θέμα επιστημονικής υφής, δε μπορεί παρά να είναι συναισθηματικό. Το κλίμα έχει υπάρξει πριν από εμάς. Τον αέρα αυτόν τον έχουν αναπνεύσει οι πρόγονοί μας, οι παππούδες μας, οι γιαγιάδες μας. Θα τον αναπνεύσουν τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας. Άρα, δε μπορεί παρά να είναι ένα θέμα αισθηματικής υφής.
Άλλωστε, όλα τα ζητήματα που προκύπτουν στον σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο κόσμο, όπως η κοινωνική ανισότητα, η οικολογική καταστροφή, η αυθαιρεσία της εξουσίας, δεν είναι μόνο πολιτικά ζητήματα, αλλά βαθιά οντολογικά. Όχι μόνο εξαιτίας ενός επικείμενου αφανισμού, αλλά επειδή για την επίλυσή του προϋποτίθεται η πλήρης ευαισθητοποίησή μας. Όπως προειδοποιεί και ο συγγραφέας, θα χρειαστεί η μεγαλύτερη προσπάθεια στην ιστορία για να ανατρέψουμε την κλιματική κρίση. Την προσπάθεια αυτή, οφείλουμε να την καταβάλουμε εμείς, οι ‘’αισθηματικοί’’ άνθρωποι, όπως ανέφερε και η αγαπημένη μου Λούλα Αναγνωστακη στο τελευταίο της έργο Σ’ εσάς που με ακούτε, που πραγματεύεται την ανασφάλεια, την ασφυξία και το αίσθημα του μετέωρου, όπως το βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος».
Αναλύοντας πιθανές λύσεις, ο Ράπλεϊ φαίνεται κάπως επιφυλακτικός για την επίλυση του ζητήματος του υπερπληθυσμού και εναποθέτει τις ελπίδες του στις ανανεώσιμες
πηγές ενέργειας διερωτώμενος ουσιαστικά «ποιο είναι το μέλλον που θέλουμε να δημιουργήσουμε».
Πώς θα είναι λοιπόν, ο κόσμος που θα αφήσουμε στα παιδιά μας;
«Ο Ράπλεϊ αναφέρει ότι θα πρέπει να μειωθούν οι εκπομπές αερίων κατά 50% για να σταματήσει η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη στους δύο βαθμούς κελσίου. Θέτει αυτό το όριο, δηλαδή να μην αυξηθεί η θερμοκρασία του πλανήτη πάνω από δύο βαθμούς, ώστε να αποφευχθεί η κλιματική κρίση. Για να συμβεί αυτό, υπολογίζει ότι οι εκπομπές πρέπει να πέσουν στο 50% έως το 2050 και μεταγενέστερα στο 0. Αυτό σημαίνει ότι είναι ανάγκη να αφήσουμε το 75% των ορυκτών καυσίμων, ανέγγιχτα στο υπέδαφος, χάνοντας έτσι οικονομικά την οποιαδήποτε αξία τους. Δεν γνωρίζω πόσο εφικτό είναι αυτό σε μία εποχή, που δεν έχει προτεραιότητά της τον άνθρωπο, παρά μόνο το χρήμα. Για να είμαστε ρεαλιστές, μοιάζει δύσκολο», υποστηρίζει ο Μάνος Καρατζογιάννης, για να εξηγήσει στη συνέχεια ότι επιβάλλεται η συλλογική προσπάθεια για την αντιμετώπιση του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής
«Οφείλουμε όμως να ελπίζουμε, να καταλάβουμε σε βάθος το ζήτημα, να πιστέψουμε, να προτείνουμε, να παλέψουμε και να αλλάξουμε τον τρόπο ζωής μας σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο. Στον αναπτυγμένο κόσμο έχουμε μάλιστα το χρέος να μειώσουμε τις εκπομπές μας με ταχύ ρυθμό, ώστε να επιτρέψουμε την πρόοδο στις αναπτυσσόμενες χώρες. Χρειάζεται μία μεγάλη συλλογική προσπάθεια σε διεθνές επίπεδο. Οι κυβερνήσεις πρέπει να συνεργαστούν συνολικά, αλλά και σε ατομικό επίπεδο, χρειάζεται να αλλάξουμε τον τρόπο ζωής μας».