Το έργο της Σάρα Κέιν (Sarah Kane) «Φαίδρας Έρως» σε μετάφραση Διονύση Καψάλη, αναμένεται να παρουσιαστεί υπό τη ρηξικέλευθη ματιά της Άντζελας Μπρούσκου στο Ξενοδοχείο Μπάγκειον, από 15 Οκτωβρίου και για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων. Πρόκειται για μια σύγχρονη πρωτότυπη εκδοχή της ιστορίας της Φαίδρας με μακρινές επιρροές από την ελληνική μυθολογία, αλλά και τον Σενέκα. Μια τολμηρή και προκλητική αναθεώρηση του μύθου μέσα από το εμμονικό και καταστροφικό πάθος της Φαίδρας για τον θετό γιο της Ιππόλυτο. Το έργο αποκαλύπτει τη βίαιη φύση του έρωτα μέσα από τη δυσλειτουργία μιας σεξουαλικά διεφθαρμένης βασιλικής οικογένειας σε μια κοινωνία που έχει ως θρησκεία τη λατρεία διασημοτήτων. Τα μέλη της οικογένειας αυτής ενσαρκώνουν οι ηθοποιοί: Παρθενόπη Μπουζούρη, Γιάννης Παπαδόπουλος, Τσιμάρας Τζανάτος, Νατάσα Εξηνταβελώνη. Τη σκηνοθεσία - εικαστική άποψη της Άντζελας Μπρούσκου πλαισιώνουν η πρωτότυπη μουσική του Αλέξη Εφραιμίδη και οι φωτισμοί του Αλέξανδρου Πολιτάκη.

Ποια είναι τα στοιχεία του έργου που σας οδήγησαν στο ανέβασμά του;

Το «Φαίδρας Έρως» είναι ένα έργο που ήθελα να το ανεβάσω από παλιά και τώρα, στην εποχή μας, που βιώνουμε τεράστια παρακμή σε όλα τα επίπεδα, είναι ακόμα πιο επίκαιρο. Ο Ιππόλυτος στο έργο εκπροσωπεί ένα σημερινό πρόσωπο, έναν ήρωα ή αντιήρωα. Ο μύθος της Φαίδρας είναι πολύ γνωστός. Πάνω σε αυτόν τον απεγνωσμένο, πολιτισμένο έρωτα της Φαίδρας έχουν γραφτεί πολλά έργα μέχρι σήμερα και, όπως είναι γνωστό, με το μύθο αυτό έχουν ασχοληθεί πολλοί μεγάλοι συγγραφείς. Σήμερα, το έργο επαναδιαπραγματεύεται το μύθο αυτόν, λειτουργώντας ανεξάρτητα από την αρχική του καταγωγή, διατηρώντας κάποια στοιχεία από τον αρχικό μύθο. Τίθενται διάφορα ερωτήματα, όπως το ότι ο έρωτας παρομοιάζεται με αρρώστια, όταν δεν υπάρχει ανταπόκριση. Είναι μία συνθήκη ανεξέλεγκτη, η οποία οδηγεί σε πολύ ακραίες καταστάσεις.

Κατά ποιο τρόπο αναθεωρείται ο μύθος της Φαίδρας στο κείμενο της Κέιν;

Στο κείμενο της Κέιν, ο μύθος της Φαίδρας δεν αναθεωρείται ακριβώς, αλλά γίνεται αντικείμενο επαναδιαπραγμάτευσης σε μια σύγχρονη κοινωνία. Αλλιώς ήταν η μοναρχία πριν από πεντακόσια χρόνια και αλλιώς είναι σήμερα. Πάντα υπήρχαν θέματα με τις μοναρχίες, άλλα πλέον μοιάζει να είναι άχρηστα πρόσωπα, που ανακυκλώνονται γύρω από τον εαυτό τους χωρίς να έχουν επαφή με τον κόσμο και την κοινωνία.

Γιατί η συγγραφέας χαρακτηρίζει το έργο ως «η κωμωδία μου»;

H συγγραφέας δεν εμμένει σε δραματική αφήγηση του μύθου. Υπάρχει πάντα ένα σχόλιο για τα πρόσωπα. Mέσα στην υπερβολή και την ακρότητα, υπάρχει μια γελοιότητα. Όλοι είναι πάρα πολύ εγωκεντρικοί. Είναι κλεισμένοι στον εαυτό τους και στα δικά τους θέματα ενώ ο κόσμος γύρω τους καταστρέφεται.

Το σύνολο του έργου της Κέιν κατατάσσεται σε ένα είδος θεάτρου, που λέγεται in-yer-face theatre, το οποίο σπάει τις συμβάσεις του νατουραλισμού. Πώς προσεγγίσατε δραματουργικά το έργο μεταφέροντάς το στο ιστορικό Μπάγκειον;

Το Μπάγκειον προσφέρεται για το έργο μας, ως ένας μεγάλος μη θεατρικός χώρος. Είναι ένα παλιό κτίριο που θα μπορούσε να είναι ένα παλιό παλάτι, ένα παλιό μουσείο. Oι άνθρωποι μέσα σε αυτό φέρουν την ιστορία τους, όχι μόνο σαν ηθοποιοί αλλά και σαν performers, σαν εκθέματα κυρίως, όπου μπορεί κανείς και να τους παρατηρήσει. Καταργείται, έτσι, μια θεατρική σύμβαση πολύ περιορισμένη, η οποία θέτει το θεατή σε σχέση μετωπική και όπου παίρνει απόσταση. Δηλαδή, οι θεατές είναι μέσα στο γεγονός.

Κατά τη γνώμη σας, υπάρχουν κανόνες για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να ανεβαίνει ένα έργο της αρχαίας ελληνικής ή λατινικής γραμματείας;

Δε νομίζω πώς σήμερα υπάρχουν κανόνες. Τα έργα αυτά και τα θέματά τους είναι διαχρονικά και επαναλαμβάνονται σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα. Δηλαδή το θέμα του έρωτα, της βασιλείας, της σχέσης της μοναρχίας με το λαό, η πολιτική μας εμπνέουν διαρκώς, για να ξαναφτιάχνουμε πάνω στους ίδιους μύθους νέες πραγματικότητες. Όπως γινόταν και παλιά, και οι ίδιοι οι αρχαίοι συγγραφείς εμπνέονταν από τους μύθους. Υπήρχαν διαφορετικές Μήδειες, Ηλέκτρες κ.λπ. Και σήμερα υπάρχουν σύγχρονες Ηλέκτρες, Φαίδρες, Κλυταιμνήστρες. Είναι σαν μοντέλα πάνω στα οποία μπορεί κανείς να πατήσει και να δημιουργήσει μια νέα κοινωνική πραγματικότητα. Ταυτόχρονα, η θεατρική γραφή εξελίσσεται. Γράφονται έργα στα οποία σχεδόν δεν υπάρχουν πρόσωπα, δεν υπάρχουν ρόλοι, δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι χώροι. Είναι πολύ πιο ανοιχτά και μας προτρέπουν να ασχοληθούμε κι εμείς με καινούριους παραστατικούς κώδικες. Αυτό είναι που έχει ενδιαφέρον, όπως συμβαίνει και με το έργο της Σάρα Κέιν, «Φαίδρας Έρως».

Σήμερα, στην εποχή της πανδημίας σε όλους τους τομείς επικρατεί μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Ειδικότερα για το θέατρο, το θέατρο online μπορεί να αποτελέσει λύση ή κίνδυνο;

Το θέατρο online ήταν μια συνθήκη μέσα σε έναν εγκλεισμό. Το θέατρο δεν μπορεί να συμβεί online, γιατί είναι άλλη η λειτουργία του, πρέπει να είναι διά ζώσης, να συμβαίνει και να υπάρχει η ανθρώπινη ενέργεια που ανταλλάσσεται ανάμεσα σε ηθοποιούς και θεατές. Αυτό δεν μπορεί να συμβαίνει μέσα από το διαδίκτυο. Είναι άλλη γλώσσα, δεν είναι όπως ο κινηματογράφος. Οπότε, δεν πιστεύω ότι αποτελεί λύση. Είναι απώλεια όταν το θέατρο δεν μπορεί να συμβεί πραγματικά. Το γεγονός του θεάτρου δεν μπορεί να αντικατασταθεί.

Ποιο πιστεύετε ότι θα είναι το μέλλον του θεάτρου;

Όλα είναι σε εκκρεμότητα, αλλά πιστεύω ότι από τη στιγμή που δεν υπάρχει πραγματικά απαγόρευση, όπως στην περίοδο του εγκλεισμού, και μπορούμε να μπαίνουμε στα λεωφορεία, στα αεροπλάνα, στα ΚΤΕΛ, στα σουπερμάρκετ, ο κόσμος να πηγαίνει στην εκκλησία, στις καφετέριες κ.λπ., θεωρώ ότι το θέατρο είναι ένας πιο προφυλαγμένος χώρος. Αναγκαστικά μπαίνεις με πολλή προσοχή, δεν κινείσαι, δεν πίνεις ποτά, μπορείς να παρακολουθήσεις μια παράσταση και να φύγεις όπως ήρθες. Το πιο σημαντικό είναι κανείς να προσέχει και στην καθημερινή του ζωή. Ο καθένας πρέπει να αναλάβει την ευθύνη του σε αυτό. Το μέλλον του θεάτρου πάει μαζί με το μέλλον της ανθρωπότητας και γι’ αυτό δεν πρέπει να αποκλείεται μόνο το θέατρο. Το θέατρο πρέπει να λειτουργήσει και αυτό όπως όλα τα πράγματα. Κάπως πρέπει να σεβαστούν και τους καλλιτέχνες. Επίσης, το θέατρο δεν είναι ένα σχολείο με παιδάκια που παίζουν στην αυλή. Είναι όλοι ενήλικες. Ο κόσμος τρομοκρατείται χωρίς λόγο. Τι νόημα έχει ο κόσμος να μην πηγαίνει θέατρο, αλλά να μπορεί να πηγαίνει οπουδήποτε αλλού; Αυτό είναι παράλογο. Κάπως πρέπει να επαναπροσδιοριστεί από ανθρώπους που έχουν επαφή με τις συνθήκες του θεάτρου, για να πάρουν και τις σωστές αποφάσεις.

Πρώτη δημοσίευση: "Εφημερίδα Η Εποχή", 11/10/2020