Ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, η Μπερνάρντα Άλμπα επιλέγει το παρελθόν. Μετά το θάνατο του δεύτερου συζύγου της, ως ένδειξη πένθους, αποφασίζει τον οκταετή εγκλεισμό των πέντε θυγατέρων της από τον πρώτο της γάμο. Στο κύκνειο άσμα του, ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα παρουσιάζει με τρόπο αλληγορικό τα κακώς κείμενα του φασιστικού καθεστώτος της εποχής του. Ο σκηνοθέτης και χορογράφος Σταύρος Λίτινας, παρουσίασε το έργο με επιτυχία στο Arroyo Nuevo σε μια ιδιαίτερη χοροθεατρική φλαμένκο εκδοχή.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Λίτινας ανεβάζει Λόρκα, καθώς τον γοητεύει το έργο του Ισπανού ποιητή. «Με γοητεύει ο τρόπος που προσεγγίζει το δίπολο έρως-θάνατος! «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» είναι ένα έργο πολιτικό που, με αλληγορική ματιά, αντικατοπτρίζει τη σηπτική κοινωνικοπολιτική δομή του φασιστικού καθεστώτος. Όπως αποδεικνύεται στις μέρες μας, η μάχη κατά του φασισμού δεν έχει ακόμη κερδηθεί. Μελέτησα το έργο υπό το πρίσμα της φροϊδικής θεωρίας που διατυπώνεται στο έργο «Ο πολιτισμός πηγή δυστυχίας». Η πολιτική και η φροϊδική θεωρία, φαινομενικά ασύνδετες, βρίσκουν κοινό τόπο στο έργο του Λόρκα, στο οποίο δραματοποιείται η πάλη ανάμεσα στο ένστικτο και την κοινωνική καταπίεση, ανάμεσα στην ελευθερία και την καταστολή», αναφέρει χαρακτηριστικά στην «Εποχή».
Τα τελευταία χρόνια, ο Σταύρος Λίτινας έχει επιλέξει να ασχολείται με έργα που έχουν ως κεντρικό άξονα τη βία και τον καταναγκασμό. Τι έστρεψε το ενδιαφέρον του προς αυτή την κατεύθυνση; Όπως υποστηρίζει ο ίδιος «το πολιτικό παιχνίδι όπως το βιώνουμε τα τελευταία χρόνια και οι μηχανισμοί εξουσίας που εφαρμόζονται σε συλλογικό επίπεδο, δίχως καμία ενοχή, δίχως κανένα έλεος από την πλευρά των παικτών-εξουσιαστών. Ο κλοιός φόβου που δημιουργείται ως μέσον, προκαλεί σταδιακή συρρίκνωση σε κάθε κεκτημένο, μετατρέποντάς μας σε υποχείρια. Η προμελετημένη και υστερόβουλη δράση προκειμένου να διασφαλιστεί η εξουσία και η ηδονή που προσφέρει η νίκη παραβλέποντας πλήρως τις συνέπειες σε κάθε τομέα».
Κι ενώ στις παραστάσεις της Μπερνάρντα Άλμπα έχει μπει μια άνω τελεία, ο Σταύρος Λίτινας αναμένεται να ταξιδέψει στη Νέα Υόρκη και στην Αυστραλία για την περιοδεία της παράστασης «Η Κυρά της Ρω» σε σκηνοθεσία του ιδίου, που βασίζεται στο ομώνυμο έργο του Γιάννη Σκαραγκά με την Φωτεινή Μπαξεβάνη να ενσαρκώνει τον ομώνυμο ρόλο. Ο ίδιος υπογραμμίζει ότι «το συγκεκριμένο έργο είναι αφηγηματική νουβέλα, που με μια ποιητική ματιά συγκροτεί την προσωπικότητα ενός υπαρκτού-ιστορικού προσώπου. Το ενδιαφέρον μου, ως σκηνοθέτη, είναι να διεισδύσω στο έργο του συγγραφέα και να μελετήσω τις πληροφορίες που μου παρέχει προκειμένου να οδηγήσω το κείμενο στη σκηνική του πραγμάτωση. Ο Σκαραγκάς πλάθει την ηρωίδα του βιβλίου του ακολουθώντας άλλοτε πραγματικά και άλλοτε φανταστικά μονοπάτια. Εγώ ακολουθώ τη δραματουργία που μου δίνει το ίδιο το κείμενο και, καθώς η πρόθεσή μου δεν είναι ένα ντοκιμαντέρ, η προσέγγισή μου πατά περισσότερο σε ποιητικό και υπαρξιακό παρά σε ιστορικό έδαφος».
Η Κυρά της Ρω αποτελεί μία από τις ηρωικότερες μορφές της Εθνικής Αντίστασης. Στην ερώτηση κατά ποιο τρόπο το θέατρο και οι τέχνες εν γένει βοηθούν στη διαφύλαξη της ιστορικής μνήμης, ο σκηνοθέτης απαντά: «Δεν πιστεύω ότι το θέατρο και οι τέχνες έχουν χρέος να διαφυλάξουν την ιστορική μνήμη, όσο να φωτίσουν πτυχές μιας ιστορίας και να μας αφυπνίσουν. Στο συγκεκριμένο έργο, αυτό που κρατώ ως βασικό στοιχείο της προσωπικότητας της σπουδαίας αυτής γυναίκας, είναι ότι ενώ χάνει -και χάνει διαρκώς- ποτέ δεν εγκαταλείπει. Βρίσκει πάντα τον τρόπο και τον λόγο να μείνει. Να μείνει και να παλέψει. Αυτό είναι, κατά τη γνώμη μου, το μήνυμα του κειμένου που το καθιστά εξαιρετικά επίκαιρο. Μείνε και πάλεψε για αυτό που πιστεύεις. Μην εγκαταλείψεις… Όπως λέει χαρακτηριστικά και ο Μπέκετ «Προσπάθησε ξανά. Απότυχε ξανά. Απότυχε καλύτερα»».
Όσον αφορά τα επόμενα σχέδιά του, ο Σταύρος Λίτινας επιλέγει να διατηρεί τη χαρά του στις συναντήσεις του με κείμενα, συγγραφείς, ήρωες και αντιήρωες και να είναι ικανός να αναγνωρίζει την ενστικτώδη ανάγκη του να τους ακολουθεί και να συνδιαλέγεται μαζί τους.
Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα "Η Εποχή", Κυριακή 08/03/2020