Είναι βράδυ. Μέσα σε ένα δωμάτιο παλιού σπιτιού, μία ηλικιωμένη γυναίκα μιλά υπό το φως του φεγγαριού σε έναν νεαρό άνδρα. Έχοντας ως μουσική υπόκρουση το πρώτο μέρος της «Σονάτας του Σεληνόφωτος» του Μπετόβεν, η γυναίκα αφηγείται στον νεαρό την ιστορία της, ενώ ο χρόνος τρέχει αμείλικτος χωρίς να αφήνει περιθώριο για ζωή.

Ο Σταμάτης Πακάκης, παρουσίασε το νοσταλγικό ποίημα του Γιάννη Ρίτσου με τη Μαρία Τζανουκάκη και τον Τάσο Χρυσόπουλο στους ομώνυμους ρόλους, κάθε Παρασκευή στις 21:00 στο FAUST Bar – Theatre - Arts (Αθηναΐδος 12, Αθήνα). Λόγω των έκτακτων εξελίξεων στον τομέα της δημόσιας υγείας, μπήκε πρόωρα μία άνω τελεία στις παραστάσεις του έργου, το οποίο θα παρουσιαστεί ξανά μόλις το επιτρέψουν οι συνθήκες.

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά στο σκηνοθετικό του σημείωμα, ο Σταμάτης Πακάκης, με το ανέβασμα του έργου εκπληρώνεται για εκείνον ένα όνειρο ζωής. «Η “Σονάτα του Σεληνόφωτος” είναι το αγαπημένο μου ποίημα. Προσωπικά το είχα κατατάξει σε θεατρικό μονόλογο από την πρώτη φορά που το είχα διαβάσει στα 17 μου. Επομένως η πραγματική μου αγάπη για το συγκεκριμένο θεατροποιημένο ποίημα με ώθησε να το ανεβάσω», δηλώνει ο σκηνοθέτης.

Πόσο δύσκολη είναι η μεταφορά ενός ποιήματος στη θεατρική σκηνή; «Η δυσκολία ενός λογοτεχνικού ή ποιητικού κειμένου είναι πάντα μεγάλη. Ωστόσο, με σωστά οργανωμένη δουλειά τόσο από εμένα όσο και από τους συνεργάτες μου, καθώς και με τον σεβασμό σε όσα στοιχεία μάς δίνει το ίδιο το κείμενο, η δυσκολία αυτή δεν εμφανίστηκε. Θα τολμήσω να πω πως είναι θέμα σεβασμού, πειθαρχίας και φυσικά δεξιοτήτων», υπογραμμίζει ο σκηνοθέτης.

Σχετικά με τη δραματουργική προσέγγιση, που στηρίχθηκε στην ενδελεχή έρευνα γύρω από το έργο του Ρίτσου, ο Σταμάτης Πακάκης εξηγεί: «Πολύ πριν αποφασίσω να σκηνοθετήσω τη «Σονάτα του Σεληνόφωτος» είχα διαβάσει κάθε πιθανή φιλολογική ερμηνεία καθώς και κάθε τι σχετικά με τη ζωή, το έργο και τα πιστεύω του Γιάννη Ρίτσου. Επίσης ο σκηνοθετικός πρόλογος και επίλογος έπαιξε κύριο ρόλο στην αρχή της φαντασίας μου. Στη δική μου ματιά ο πρόλογος και ο επίλογος λέγονται από τον ρόλο του Νεαρού που μέσα από ένα θέατρο ψευδαίσθησης περνά τη διαχωριστική γραμμή και από βουβό πρόσωπο γίνεται Αφηγητής. Στη συνέχεια μένοντας πιστός σε όσα είχα ανακαλύψει από την μελέτη και την έρευνά μου έβαλα τη δική μου πινελιά. Πήγα ένα βήμα παραπέρα τον ρόλο του Νέου που για ‘μένα είναι πολλά περισσότερα πρόσωπα. Μία αρσενική μορφή που κινείται ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, ένας νεαρός άντρας που παρακινεί και καθοδηγεί την εξομολόγηση της Γυναίκας με τα μαύρα σβήνοντας τα κεριά της ζωής της. Επίσης, έδωσα σημειολογική - κινησιολογική ερμηνεία σε κάθε στίχο και δημιούργησα μία αέναη αντίστιξη των δύο ρόλων που για μένα τολμώ να πω είναι ισάξιοι».

Εξίσου ενδιαφέρον παρουσιάζει και η μουσική της παράστασης, καθώς ο σκηνοθέτης έμεινε πιστός στην πληροφορία του επιλόγου, προσθέτοντας ταυτόχρονα και τη δική του αισθητική - μουσική άποψη. Όπως αναφέρει «Στη μουσική έμεινα πάλι πιστός στην πληροφορία του επιλόγου, πως ακούγεται το πρώτο μέρος της σονάτας του σεληνόφωτος του Μπετόβεν. Βέβαια, ανάλογα με τη σκηνή που θέλησα να δημιουργήσω χρησιμοποίησα το πρώτο μέρος ή κάποια μουσική του φράση και την επεξεργάστηκα δημιουργώντας ένα ηχητικό περιβάλλον που ολοκλήρωνε την εικόνα που είχα στο μυαλό μου. Ωστόσο, χρησιμοποιείται μία φράση από ένα ελληνικό τραγούδι σε παραδοσιακό ιδίωμα σα να έρχεται από το μέλλον καθώς και ένα ευρωπαϊκό μεσαιωνικό τραγούδι σα να έρχεται από το παρελθόν. Η μουσική παίζει κύριο ρόλο στην παράσταση. Δεν είναι απλώς ένα μουσικό χαλί».

Παράλληλα, όσον αφορά την αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων του ποιήματος, που ξεδιπλώνονται επί σκηνής, ο Σταμάτης Πακάκης διευκρινίζει «Ήθελα να αποκωδικοποιήσω σίγουρα το πολιτικό στοιχείο του κειμένου. Φυσικά τον ρόλο της γυναίκας στην κοινωνία, την βοήθεια της πίστης στον Θεό, τα απωθημένα του ανθρώπου, την προσωπική αυτοφυλάκιση και αυτοπεριορισμό καθώς και τα ‘’πρέπει’’ της κοινωνίας. Με μία κριτική ματιά αυτός ο μονόλογος μας αφορά όλους».

Πώς συνδέεται λοιπόν η κοινωνικοπολιτική αλλαγή του τότε με το σήμερα; «Η ιστορία του κάθε έθνους χαρακτηρίζεται από το πολίτευμα. Ανεβαίνουν και πέφτουν κυβερνήσεις, δικτατορίες, δημοκρατίες, αριστερές και δεξιές δυνάμεις. Την εποχή που έζησε και έδρασε ο Ρίτσος γίνονταν μεγάλες αλλαγές στον παγκόσμιο πολιτικό χάρτη, που επηρέασαν άμεσα και την Ελλάδα. Ο Ρίτσος ήταν ένας άνθρωπος που υπερασπίστηκε τις πολιτικές του απόψεις. Όσο για το σήμερα γενικά είναι παιδί του τότε και των τόσων τότε που μεσολάβησαν», απαντά  ο Σταμάτης Πακάκης.

Γραμμένη το 1956, η «Σονάτα του Σεληνόφωνος» του Γιάννη Ρίτσου επανέρχεται στο φως διά χειρός Σταμάτη Πακάκη, θυμίζοντάς μας την ιστορία του σήμερα.