Πάνω στα ερείπια του πολιτισμένου κόσμου, όπου χορεύεται το «Τάνγκο», ο νεαρός Άρθουρ, απογοητευμένος από το χάος που επικρατεί στην οικογένειά του, ονειρεύεται να φτιάξει ένα κόσμο με αξίες. Ένα από τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας δραματουργίας, το «Τάνγκο», η εμβληματική σάτιρα του Σλάβομιρ Μρόζεκ σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζηπαπά, παρουσιάζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00 στο Θέατρο OLVIO. Το «Tango» είναι ένα πολυσύνθετο έργο ευρείας σημασίας με εντυπωσιακά στέρεη δομή, ολοκληρωμένους χαρακτήρες, γεμάτο ευρήματα, υπερβολικά διασκεδαστικό και γεμάτο από κωμικές καταστάσεις. Μέσα από τις δομές μίας οικογένειας, ο Μρόζεκ θίγει ζητήματα, που προκαλούν τον προβληματισμό των θεατών, όσον αφορά το κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι της οποιασδήποτε περιόδου και κοινωνίας, μιλώντας σε χρόνο άχρονο και χώρο απροσδιόριστο.
Γεννημένος στην Έδεσσα, με προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές στο Τμήμα Παιδαγωγικών του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, αλλά και σπουδές στη Δραματική Σχολή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδας, ο Δημήτρης Γκουτζαμάνης, παρά το νεαρό της ηλικίας του, έχει ήδη ένα αξιόλογο βιογραφικό, αναφορικά με τις σπουδές του, αλλά και την επαγγελματική του σταδιοδρομία, με εξίσου σημαντικές συμμετοχές στο θέατρο, στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο.
Με αφορμή το ανέβασμα της παράστασης «Τάν», που έχει ήδη αποσπάσει θετικά σχόλια από τους κριτικούς και το κοινό, συνομιλήσαμε με τον ηθοποιό Δημήτρη Γκουτζαμάνη για το ρόλο του, το Τάνγκο, την έρευνά του για τη διδακτική της ιστορίας μέσω του θεατρικού παιχνιδιού, τον «Έμπορο της Βενετίας», αλλά και τα όνειρά του.
-Την τρέχουσα θεατρική σαιζόν, το θεατρόφιλο κοινό σας απολαμβάνει στο «Τάνγκο» του Μρόζεκ, ένα από τα σπουδαιότερα έργα της παγκόσμιας δραματουργίας, όπου υποδύεστε τον Άρθουρ, τον κεντρικό ήρωα του έργου. Τι τον έχει επηρεάσει τόσο, ούτως ώστε να αποζητά κάθε είδους αλλαγή;
Δ.Γ.: Ο Άρθουρ εκφράζει τη νέα γενιά. Τη νέα γενιά σε κάθε εποχή, που για να βρει τη θέση της στο κοινωνικό γίγνεσθαι έρχεται σε ρήξη με την παλαιότερη. Το παράδοξο στο έργο του Μρόζεκ έχει να κάνει με το γεγονός ότι ο Άρθουρ παρουσιάζεται συντηρητικότερος της γενιάς που προηγήθηκε, πράγμα που δε συνηθίζεται. Συνήθως οι νεότεροι έρχονται σε σύγκρουση με τους παλαιότερους επιδιώκοντας μια ριζοσπαστικότερη κοινωνία. Στην περίπτωση του Άρθουρ συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.
-Η αλλαγή που επιδιώκει ο ήρωας είναι εφικτή;
Δ.Γ.: Όχι. Όπως λέει και ο ίδιος ο ήρωας μέσα στο κείμενο, “δρόμος προς τα πίσω δεν υπάρχει”. Όταν το συνειδητοποιεί, βιώνει τη ματαίωση κι έρχεται η “ανατροπή”. Η ζωή εξελίσσεται και το παρόν μετά από λίγο γίνεται παρελθόν. Το μέλλον πάντα θα περιέχει το παρελθόν. Ποτέ δε μπορεί να συμβεί το αντίστροφο, τουλάχιστον όσον αφορά τη γραμμική αντιμετώπιση του χρόνου.
-Επαναστάτης, ξερόλας, δογματικός, υπερόπτης κλπ., είναι μερικοί από τους χαρακτηρισμούς που αποδίδονται στον Άρθουρ. Με βάση τη μελέτη και την τριβή σας με το κείμενο, σε τι συμπεράσματα καταλήξατε αναφορικά με το ρόλο σας;
Δ.Γ.: Να σου πω την αλήθεια, όταν ασχολούμαι με ένα ρόλο αποφεύγω να τον κρίνω. Δε μου αρέσει να βάζω ταμπέλες, γιατί με αυτόν τον τρόπο αισθάνομαι ότι περιορίζω τις προοπτικές που μπορούν να εμφανιστούν και να αναπτυχθούν. Επίσης, οι χαρακτηρισμοί δεν παίζονται. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να ανακαλύπτω τα κίνητρα, τις σχέσεις και τις συνθήκες μέσα στις οποίες δρα και εξελίσσεται ο εκάστοτε ήρωας.
- Ο Άρθουρ αναζητώντας μία νέα ιδέα καταλήγει εκτός των άλλων και στην ιδέα της εξουσίας; Η εξουσία τον διαφθείρει;
Δ.Γ.: Το πρόβλημα του Άρθουρ δεν είναι η εξουσία. Η εξουσία είναι μια από τις απαντήσεις που ψάχνει για να ερμηνεύσει τον κόσμο γύρω του. Η διαφθορά είναι κάτι άλλο. Ο θεατής παρακολουθώντας το έργο μπορεί να προβληματιστεί σε σχέση με την εξουσία, το πώς αυτή λειτουργεί και αν τελικά διαφθείρει ή όχι. Αναφορικά με τον Άρθουρ όμως δεν είναι αυτό το θέμα.
-Επιπροσθέτως, ο ήρωάς μας προσπαθεί να εξουσιάσει με τη βία. Λαμβάνοντας υπόψη την θεωρία του Benjamin περί βίας, κατά πόσο είναι δυνατή η διάκριση της βίας σε βία που υποτάσσει και βία που απελευθερώνει;
Δ.Γ.: Όπως και η θεωρία του Benjamin περί βίας, έτσι και το έργο, σκοπό έχουν να εγείρουν ερωτήματα και να δημιουργήσουν προβληματισμούς. Προσωπικά αν και δεν μπορώ να αγνοήσω το γεγονός ότι ο κόσμος τόσα χρόνια έχει εξελιχθεί μέσα από επαναστάσεις και πολέμους, θέλω να πιστεύω ότι ως κοινωνία φθάνουμε σ' ένα επίπεδο, όπου δε θα χρειάζεται η βία για να προοδεύσουμε και να εξελιχθούμε. Ότι θα έχουμε την ωριμότητα να χτίζουμε τη ζωή μας βάση του εξής πολύ απλού και σημαντικού δόγματος: «Κάνε στον άλλον αυτό που θέλεις να σου κάνει, σεβόμενος τα όρια της ελευθερίας του».
-Ο θάνατος αποτελεί απελευθέρωση, υποταγή ή καταδίκη για τον Άρθουρ, όσον αφορά τη σημειολογική ανάλυση του θέματος στο Τάνγκο;
Δ.Γ.: Ο θάνατος αποτελεί τη λύση στο αδιέξοδο. Όταν ο ήρωας φθάνει σ' ένα τέλμα και δε μπορεί να “γεννήσει” ένα νέο στόχο – σκοπό στη ζωή του, το μόνο που του απομένει είναι ο θάνατος. Για να είσαι ζωντανός ουσιαστικά πάντα πρέπει να έχεις κάτι που να σε κινητοποιεί.
-Το «Τάνγκο» ως χορός με βάση το κείμενο του Μρόζεκ, χορεύεται πάνω στα ερείπια του πολιτισμένου κόσμου. Είναι ένα μέσο επανάστασης των προηγούμενων γενεών. Κατά ποιο τρόπο ο Άρθουρ και κατ’ επέκταση η γενιά του το ακυρώνουν;
Δ.Γ.: Η ακύρωση έρχεται από το γεγονός ότι ο Άρθουρ δεν το αντιμετωπίζει ως σοβαρή επανάσταση.
-Ως έργο, το "Τάνγκο" ανήκει στην κατηγορία του πολωνικού θεάτρου του παραλόγου. Κατά ποιο τρόπο αναδεικνύονται μέσω της κωμικότητας τα κοινωνικά, ιστορικά, πολιτικά και πολιτισμικά στοιχεία του έργου;
Δ.Γ.: Ένα έξυπνο και καλογραμμένο κείμενο συνήθως ακολουθεί τη “συνταγή” του Tango, θίγει σοβαρά ζητήματα χρησιμοποιώντας το χιούμορ για να τα κάνει πιο εύληπτα και ελκυστικά στον θεατή. Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν, ο θεατής συνδέεται με το έργο, περνάει όμορφα και σε δεύτερο χρόνο προβληματίζεται πάνω σ' αυτά που παρακολούθησε.
-Παράλληλα, εκτός από το «Τάνγκο», πρωταγωνιστείτε και στον «Έμπορο της Βενετίας» του Σαίξπηρ, που παρουσιάζεται κάθε Κυριακή και καθημερινές για σχολεία, στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο, όπου υποδύεστε τον έμπορο της Βενετίας Αντόνιο, τον πιο πιστό φίλο όλων των εποχών. Πιστεύετε στην πραγματική φιλία όπως σκιαγραφείται μέσω του χαρακτήρα που υποδύεστε;
Δ.Γ.: Η φιλία είναι κάτι το ιερό. Πιστεύω στην αληθινή φιλία όπως αυτή διαμορφώνεται και εξελίσσεται από τα παιδικά μας χρόνια. Το να μην πιστεύεις στη φιλία είναι το ίδιο με το να μην πιστεύεις στον έρωτα. Σίγουρα όσο μεγαλώνουμε τόσο πιο δύσκολα δημιουργούμε βαθιές και αληθινές φιλίες, αλλά πιστεύω πως η συνάντηση δύο ανθρώπων και η χημεία που αναπτύσσεται ανάμεσά τους είναι κάτι το μαγικό και δίνει ουσιαστικό νόημα στην ανθρώπινη ύπαρξη. Φυσικά όπως είπα είναι δύσκολο όσο μεγαλώνουμε να κάνουμε ουσιαστικές φιλίες γι αυτό και αν οι ερωτικές μας σχέσεις καταφέρουν να περιέχουν και τη διάσταση της φιλίας μας εξυψώνουν από τη θνητή μας φύση.
-Ο «Έμπορος της Βενετίας» είναι ένα από τα πιο γνωστά έργα του Σαίξπηρ. Από ποια στοιχεία προκύπτει η διαχρονική αξία ενός έργου;
Δ.Γ.: Ένα έργο γίνεται διαχρονικό όταν θίγει ζητήματα που αφορούν τον άνθρωπο στην ουσία της ύπαρξής του και το κείμενο μπορεί να αναδειχθεί σε διαφορετικές εποχές και να είναι επίκαιρο. Χωρά πολλές αναγνώσεις και ανάλογα με την εποχή που ανεβαίνει φωτίζεται και κάτι επιπλέον από τα προηγούμενα ανεβάσματά του. “Ο Έμπορος της Βενετίας”, αλλά και το “Tango” είναι δύο κείμενα διαχρονικά και επίκαιρα.
-Διαβάζοντας το βιογραφικό σας, εκτός της ενασχόλησής σας με την υποκριτική και τη σκηνοθεσία, εξίσου ενδιαφέρον είναι και το ερευνητικό σας έργο, αναφορικά με τη διδακτική της ιστορίας μέσω του θεατρικού παιχνιδιού. Κατά ποιο τρόπο μέσω αυτής της μεθόδου μπορούν οι μαθητές να γνωρίσουν και να αφομοιώσουν την ιστορία;
Δ.Γ.: Το θεατρικό παιχνίδι δίνει τη δυνατότητα στους/στις μαθητές/τριες, αλλά και στον/στην εκπαιδευτικό να προσεγγίσουν την ιστορία με μια όσο το δυνατόν γίνεται βιωματική προσέγγιση. Επίσης, μέσω της έρευνας που μπορούν να κάνουν τα παιδιά, με την καθοδήγηση του/της δασκάλου/ας τους, μπορούν να αναπαραστήσουν γεγονότα και θέματα της ιστορίας. Μέσω του παιχνιδιού και της ενεργητικής μάθησης το παιδί μπορεί να αφομοιώσει και να γνωρίσει σε βάθος την ιστορία, αναπτύσσοντας παράλληλα την κριτική σκέψη.
-Παρά το νεαρό της ηλικίας σας, μέσα σε μία δεκαετία έχετε καταφέρει να κάνετε πολλά πράγματα σε επαγγελματικό επίπεδο. Ποιο είναι το μεγαλύτερο όνειρό σας;
Δ.Γ.: Το μεγαλύτερο μου όνειρο είναι να καταφέρω να πάρω όσκαρ. Αλλά όσον αφορά την ουσία της δουλειάς μου και της τέχνης μου το μεγαλύτερο μου όνειρο είναι με κάθε εγχείρημά μου να καταφέρνω να επικοινωνώ με τον κόσμο. Να ταξιδεύω μαζί με τους θεατές και τους συναδέλφους μου και τελικά όλοι μαζί να αντιλαμβανόμαστε λίγο διαφορετικά τον κόσμο γύρω μας.
Περισσότερες πληροφορίες για το Δημήτρη Γκουτζαμάνη αναζητήστε στο: https://www.facebook.com/Dimitris-Gkoutzamanis-%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%AE%CF%84%CF%81%CE%B7%CF%82-%CE%93%CE%BA%CE%BF%CF%85%CF%84%CE%B6%CE%B1%CE%BC%CE%AC%CE%BD%CE%B7%CF%82-595688547230992/
Η παράσταση «Τάνγκο» του Σλάβομιρ Μρόζεκ σε μετάφραση Παύλου Μάτεση και σκηνοθεσία Νίκου Χατζηπαπά, παρουσιάζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00 στο Θέατρο OLVIO (Ιεράς οδού 67 & Φαλαισίου 7, πλησίον του μετρό στον Κεραμεικό)
Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση αναζητήστε στο: http://www.olviotheater.gr/html/GR/now/TANGO/TANGO.html
To trailer της παράστασης:
Κεντρική φωτογραφία συνέντευξης: Σταύρος Χριστοδούλου
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2019