«Ο Ίκαρος εξυψώθηκε με την πτώση του», ονομάζεται η νέα μουσική παράσταση του Λουδοβίκου των Ανωγείων, που θα παρουσιαστεί στις 4 Απριλίου στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης . Αυτή η πτήση λοιπόν του Ίκαρου στάθηκε αφορμή για μία συζήτηση εφ’όλης της ύλης με το Λουδοβίκο των Ανωγείων. Ο σημαντικός συνθέτης και τραγουδοποιός μιλά στο Artinews για την καλλιτεχνική δημιουργία, τη συνεργασία του με το Μάνο Χατζιδάκι, την τέχνη, τον έρωτα και τη ζωή, με το βλέμμα του αυτή τη φορά να στέκεται στις κερασιές.

- «Ο Ίκαρος εξυψώθηκε με την πτώση του». Ποια συναισθήματα κυριαρχούν πάνω σας;

Λουδοβίκος των Ανωγείων: Ο Ίκαρος εξυψώθηκε με την πτώση του, για τη σύγχρονη εποχή που ζούμε, η πτώση, δεν είναι κατ’ ανάγκη προς τα κάτω. Μπορεί μια πτώση να σε υψώσει πραγματικά. Αυτό είναι και το κύριο θέμα του τίτλου και ότι ο πατέρας ο Δαίδαλος, που μονίμως έχει το δάχτυλο υψωμένο και του λέει «Κάνε αυτό, κάνε αυτό…», αναγκάζει τον Ίκαρο να του πει «Το πιο σπουδαίο πράγμα που έκανες για εμένα ήταν να μου βάλεις φτερά στους ώμους. Όμως η πτήση είναι δική μου.».

-Και ο συμβολισμός  του Ίκαρου;

Λουδοβίκος των Ανωγείων:  Ο Ίκαρο είναι ένας έρωτας, ο οποίος αψηφά τη γνώση και γεύεται την τόλμη.

-Ποιες είναι οι αλήθειες που βγαίνουν από την παράσταση;

Λουδοβίκος των Ανωγείων:  Αυτό θα βγει από την παράσταση άμα τη δει ο κόσμος. Όλη η ιστορία του κόσμου είναι μια πτήση. Το πώς θα υπερβείς τον εαυτό σου, θα αφήσεις το χώμα και θα ανυψωθείς.  Η τέχνη σας ευθύνη της έχει πάντα αυτό: το πώς να εξυψώσει τον κόσμο. Τον εαυτό σου πρώτα και μετά τον κόσμο. Δηλαδή, μία πτήση χρειαζόμαστε προς τα πάνω. Μία τόλμη σε ένα επικίνδυνο αέρα. Σε μια δύσκολη εποχή χρειαζόμαστε μια τόλμη. Μία τόλμη, η οποία μέχρι τώρα δε φάνηκε.

-Η καλλιτεχνική δημιουργία, μπορεί να κάνει τον κόσμο καλύτερο ή απλά αποτελεί μία εκτόνωση του καλλιτέχνη;

Λουδοβίκος των Ανωγείων: Εξαρτάται το τι λέμε δημιουργία. Η τέχνη προηγείται πάντα της εποχής της και σαν προφήτης προαναγγέλλει  και προεπαινεί και προκατηγορεί.  Δεν είναι ένα όπιο του κόσμου. Από την τέχνη πιάστηκε ο άνθρωπος για να επιστρέψει στο παρελθόν του. Αν δεν επιστρέψεις στο παρελθόν σου, δεν έχεις μέλλον. Δηλαδή, έχουμε, το παρελθόν της αρχαίας Ελλάδας, της βυζαντινής και της νεότερης, της Αναγέννησης, εάν αυτό δεν το ακουμπάς για να το αισθάνεσαι δε μπορείς να πας παρακάτω.

-Ποια τα οφέλη που αποκομίσατε από την εμπειρία σας από το Μάνο Χατζιδάκι.

Λουδοβίκος των Ανωγείων: Νομίζω το ότι κουβεντιάζω τώρα μαζί σας , που έχω την άνεση και την τιμή να μου ζητάτε μία συνέντευξη, το οφείλω στο Μάνο Χατζιδάκι.  Εγώ έκανα άλλα πράγματα και ο Μάνος με έστειλε αλλού. Μου είπε «Από εδώ πάει ο δρόμος σου και άμα θες ακολούθησέ τον». Ήταν κατά κάποιο τρόπο σαν εντολή αυτό που μου είπε. Και εγώ το έκανα.  Ο Χατζιδάκις δίδασκε και διδάσκει αισθητική, το μέτρο, το επίπεδο, ένα σωρό πράγματα μπορεί να μάθει κανείς από το Μάνο Χατζιδάκι για την τέχνη, ο οποίος σαν προσωπικότητα, τίμησε την τέχνη και η τέχνη τιμάει αυτόν. Έτσι εξηγείται το ότι τα έργα του είναι πιο πολύ διαβασμένα και ακούγονται τόσο.

-Και είναι και διαχρονικά.

Λουδοβίκος των Ανωγείων: Προφανώς αυτό. Ο Χατζιδάκις έλεγε ότι η τέχνη δεν είναι σύνθημα. Δεν παίρνεις ένα σύνθημα και το κάνεις τραγούδι. Όταν τελειώσει το σύνθημα, το τραγούδι  θα γίνει. Και μου έλεγε εμένα προσωπικά «να ξέρεις πάντα ότι για να ζήσει ένα τραγούδι στο μέλλον, τα υλικά που έχει μέσα του πρέπει να ξεκινάνε από τη γέννηση, από το θάνατο και από τον έρωτα. Αυτές είναι οι μεγάλες δυνάμεις του κόσμου. Αν βασίζεται σε αυτά η τέχνη σου, μπορείς να πιστεύεις ότι θα έχει ένα μέλλον και δε θα απειλείται από το χρόνο».

-Βιβλία, τραγούδια, παραμύθια, ζωγραφική, τι υπερισχύει μέσα σας;

Λουδοβίκος των Ανωγείων:  Δεν υπάρχει κάτι που να υπερισχύει. Υπάρχει αυτό το σύνολο των εκφραστικών μέσων, που με επισκέπτεται και διεκδικούν αυτά που θέλω να πω. Νομίζω ότι όλα αυτά είναι ένα πράγμα. Απλώς γίνεται διαφορετική ανάγνωση από τις αισθήσεις. Έγραψα ένα τραγούδι τώρα. Αν σου αρέσει, αυτό γίνεται γιατί το ακούει το αυτί.  Αν κάνω μία ζωγραφιά και σου αρέσει, θα μπορούσε να γίνει ένα τραγούδι που να το ακούς με τα αυτιά. Είναι θέμα αισθήσεων. Η τέχνη είναι μία και μοναδική. Εξαρτάται τι υλικά χρησιμοποιείς και τι θέλεις να πεις.  Η τέχνη έχει πάντα χρέος, όπως είπαμε και πριν, να εξυψώσει τον άνθρωπο. Να τον πάει πιο ψηλά. Να του υπενθυμίσει το θείο. Να τον κάνει να σηκωθεί από το χώμα.

-Ο λυρισμός και η κρητική παράδοση, διαφαίνονται σε όλο το έργο σας. Αποτέλεσμα συνειδητής επιλογής;

Λουδοβίκος των Ανωγείων: Φυσικά συνειδητής επιλογής, αλλά και καταγωγής. Ξέρετε ότι αυτό που μαθαίνουμε μέχρι τα έξι μας χρόνια, αυτό μας ακολουθεί πάντα. Εγώ μεγάλωσα σε ένα χωριό και ζω εκεί, το οποίο είχε πληθώρα μουσικών, στιχουργών και μελωδιών. Και μέσα από αυτό κι εγώ εντάχθηκα μέσα σε αυτή τη δημιουργική ομάδα. Τώρα που σας μιλάω, είμαι μπροστά σε ένα κτήμα που είναι γεμάτο με ανθισμένες κερασιές. Πες μου τώρα τι δυνατότητα έχεις ένας άνθρωπος να το δει αυτό στην Αθήνα; Είναι ένα ποίημα. Εδώ σου μιλά η φύση και σου διεκδικεί το βλέμμα. Τουλάχιστον το βλέμμα, γιατί φυσικά τα άνθη απευθύνονται στα έντομα, στις μέλισσες. Αλλά βλέπεις, ότι είμαστε μάρτυρες ενός συνεχούς θαύματος  και οφείλουμε να είμαστε αναγνώστες του και να το ζούμε.

-Ο έρωτας στη μουσική σας κυριαρχεί;

Λουδοβίκος των Ανωγείων: Φυσικά. Και δεν κυριαρχεί σαν μία περιγραφή του τύπου τι, πώς, πού, αλλά σαν ένα ερωτηματικό. Σε εμένα, ο έρωτας, εμφανίζεται ως ερώτηση, που ευτυχώς δεν έχω απάντηση και νομίζω και κανένας.

-Στις δύσκολες μέρες που βιώνουμε, από πού αντλείτε την έμπνευσή σας;

Λουδοβίκος των Ανωγείων:  Από τα ίδια μέρη, που είπαμε πριν. Απλώς έχω συνείδηση της πραγματικότητας. Καταλαβαίνεις ότι όλοι εμείς ζούμε υπό την απειλή ενός υψωμένου δάχτυλου, μόνο για τα οικονομικά θέματα. Επειδή δεν τους βγαίνουν οι αριθμοί, έχει πέσει το ηθικό μας κατακόρυφα. Δεν είναι ο άνθρωπος  μόνο οι αριθμοί του. Είναι τα συναισθήματά του, οι έρωτές του, τα παιδιά του, οι αναμνήσεις του, οι παππούδες του, η γειτονιά του. Αυτά έχουν δεχθεί ένα ράπισμα στο πρόσωπο και δεν μας αξίζει αυτό. Είναι η εποχή που νομίζουν κάποιοι ότι αν βγάλουν τα νούμερα σωστά, θα σώσουν τον κόσμο. Ματαίως το λένε αυτό . Αν δεν σταματήσεις να το ακούς, και  να συγκινείσαι, να δακρύζεις, ο ένας να αγαπά τον άλλο, να συμπορεύεται στον πόνο και στη χαρά του άλλου, δε θα υπάρξει ζωή όσα και να έχεις. Εδώ μας διδάσκουν τα πουλιά. Ένα πουλί θα πάρει το σποράκι που χρειάζεται την ημέρα του και θα ταΐσει τα πουλιά του. Και τέλος. Μας έφτιαξαν πλαστά διλήμματα και με αυτά πορευτήκαμε μέχρι σήμερα. Αυτά μας έκαναν να έχουμε τώρα δυστυχία, διότι δε χρειάζεσαι δύο ή τρία αυτοκίνητα. Χρειάζεσαι ένα μόνο πράγμα. Εμείς μεγαλώσαμε σε ένα δωμάτιο πολύ μεγάλο. Έξι αδέρφια.

-Τα παραμύθια ερμηνεύουν τη ζωή ή η ζωή τα παραμύθια;

Λουδοβίκος των Ανωγείων:  Τα παραμύθια είναι ένας παράλληλος λόγος, που έζησε στους αιώνες  περισσότερο από τις αλήθειες. Οι μύθοι έφτασαν την ιστορία του κόσμου μας εδώ. Στην αρχαιότητα, ο μύθος από το πραγματικό δεν διέφερε. Γεννιότανε μαζί. Της δίνανε μια μορφή τέτοια που ήταν σα μύθος, αλλά μέσα σε μία πραγματικότητα. Ξέρουμε ότι ένα παραμύθι θα σε κάνει καλύτερο άνθρωπο, δε θα σε πιέσει ποτέ αρνητικά και δεν είναι τυχαίο ότι οδηγεί τα μικρά παιδιά στον ύπνο. Άρα έχει τη δύναμη να το κάνει. Τη δύναμη του ανώτερου.

-Κάποτε ισχυριστήκατε ότι τον λόγο για να γράψετε κάτι τον βρίσκετε εκεί που σταματάει περισσότερο το βλέμμα σας. Σήμερα πού έχει σταθεί το βλέμμα σας;

Λουδοβίκος των Ανωγείων:  Σήμερα σταμάτησε στις κερασιές. Και σκέφτομαι μία ιαπωνική ταινία που είχα δει με το θέμα «ανθισμένες κερασιές». Εδώ σταμάτησε το βλέμμα μου σήμερα. «Το Βλέμμα θέλει δύο μ» είναι ο τελευταίος δίσκος που έκανα. Το βλέμμα έχει τα δύο μι για να πηγαίνει αργά και να παρατηρεί. Πάντοτε ένας τραγουδοποιός, έχει ανοιχτό το βλέμμα του να σταματήσει κάπου. Αυτό πρέπει να είναι κάτι που να του φέρνει συγκίνηση.  Η συγκίνηση μπορεί να ‘ρθει από ένα βλέμμα ενός παιδιού, που περπατάει στις λάσπες εκεί πάνω στα σύνορα και μπορεί να προκύψει και από ένα παραπονεμένο βλέμμα ενός γέροντα στο καφενείο, του οποίου η σύνταξη δεν του φτάνει για να πάρει τα φάρμακα. Πολλοί τρόποι υπάρχουν. Επίσης και ένα ερωτικό βλέμμα. Μία ωραία παρουσία, που περνάει από μπροστά σου και εξυμνεί τη ζωή και τον έρωτα φυσικά είναι ένας λόγος για τραγούδι.

-Η δισκογραφία σήμερα προσθέτει ή αφαιρεί πόντους από τη μουσική;

Λουδοβίκος των Ανωγείων:  Αναρωτιέμαι αν υπάρχει. Η δισκογραφία δεν υπάρχει. Σήμερα γράφουμε τραγούδια, τα οποία ευχόμαστε να είναι καταγεγραμμένα και ίσως αν αλλάξουν κάποτε οι συνθήκες, να τα ανακαλύψουν οι νεότεροι. Δε νομίζω ότι προσθέτει κάτι σήμερα η δισκογραφία, παρά μόνο να πεις πράγματα που είναι ηχογραφημένα. Μετά ξέρετε, οι εφημερίδες ξεπούλησαν με ευκολία όλον αυτόν τον πνευματικό πλούτο της πατρίδας μας. Έπειτα κάνεις ένα δίσκο και την επόμενη ημέρα τον έχουν πάρει όλοι από το Youtube. Σωστά να το πάρουν. Δεν έχω προβλήματα τέτοια. Κυρίως αυτά που μας έδιναν είναι ψιλά πράγματα. Ποσοστά 5 και 10 %. Το σημαντικό είναι πάντως να παράγεται η τέχνη, να μη σταματήσει να παράγει, γιατί αν σταματήσει η τέχνη να παράγει , έχει ξεραθεί ο κόσμος. Είδες ότι η Δήμητρα κάθισε επάνω στην αγέλαστο πέτρα και ξεράθηκε η άνοιξη.

-Ακούτε ραδιόφωνο;

Λουδοβίκος των Ανωγείων:   Όποτε μπορώ, ακούω  το Τρίτο Πρόγραμμα. Μου αρέσει πολύ. Επίσης μου αρέσει πολύ να ακούω ειδήσεις μέσα στα ραδιόφωνα.

-Ποια η άποψή σας για τα ραδιόφωνα, όπως έχουν διαμορφωθεί σήμερα;

Λουδοβίκος των Ανωγείων:  Τα ραδιόφωνα σήμερα, έχουν καταρχάς  ένα ρυθμό, μία ταχύτητα. Πρέπει σε πολύ λίγο χρόνο να τα πει όλα. Δεν αφήνει χώρο στο βλέμμα να κάνει το πέρασμά του ουσιαστικά. Τα τραγούδια είναι αυτά τα χιτάκια. Υπάρχουν σοβαρά ραδιόφωνα, αλλά ως επί το πλείστον  οι εκπομπές αυτές προσπαθούν όπως έλεγε ο Τσαρούχης, να οργανώσουν ανεπιτυχώς την ευθυμία του κόσμου.

-Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;

Λουδοβίκος των Ανωγείων:  Ετοιμάζομαι να κάνω κάποιες εμφανίσεις το καλοκαίρι. Το τι θα προκύψει στη συνέχεια δε μπορώ να το ξέρω. Θα εκδώσω ένα παραμύθι στις εκδόσεις Σαββάλας. Αυτό είναι ένα καινούριο στοιχείο

- Και το θέμα του;

Λουδοβίκος των Ανωγείων:  Είναι ένα μυρμήγκι και μία πεταλούδα που κουβεντιάζουν. Η πεταλούδα του διηγείται πόσο σημαντικό είναι να βλέπεις τον κόσμο από ψηλά και το μυρμήγκι αρχίζει να ονειρεύεται τον ουρανό. Και έχει μια πλοκή μετά.

-Οπότε, ποιο είναι το ηθικό δίδαγμα, που προσπαθείτε να περάσετε μέσω αυτού του παραμυθιού;

 Λουδοβίκος των Ανωγείων:  Αυτό το παραμύθι είναι για μία πτήση. Έστω και μια στιγμή να βρεθείς στην κορυφή του κόσμου για να τον δεις είναι καλύτερο από το να σέρνεσαι πάνω στη γη. Να σέρνεσαι πάνω στο χώμα και κάτω στο χώμα. Πρέπει να πάμε πάνω από τα πράγματα. Θυμάστε την ταινία «Ο κύκλος των χαμένων ποιητών»; Ο καθηγητής τους έβαλε να ανέβουν πάνω στο τραπέζι για να δουν αλλιώς τον κόσμο. Ο κόσμος έχει πολλές οπτικές θέσεις για να βάλεις το βλέμμα σου. Οι περισσότεροι, το βλέμμα το βάζουν από το ίδιο σημείο. Αυτό θα το δεις και σε μία τηλεόραση, από το πού βλέπει ο σκηνοθέτης. Ωστόσο, ο κόσμος διαβάζεται από παντού. Πρέπει λοιπόν να βρεις τον τρόπο. Είτε να χαμηλώσεις πολύ , να δεις το ύψος ενός δέντρου ή να ξέρεις την κορυφή του. Εύχομαι στους νέους ανθρώπους να παράγουν εφόσον κάνουν τέχνη, ο,τιδήποτε είναι αυτό, αρκεί να είναι δικό τους. Αρκεί να είναι άποψη, διότι απ’ό,τι βλέπετε οι αντιγραφές πάνε και έρχονται. Βάφτισαν το εθνικό έθνικ και εμείς το εισάγαμε απ’έξω. Μία λέξη που περιέχει την πατρίδα, το έθνος  και δεν είναι μόνο αυτά.

- Για το τέλος θα ήθελα να μας χαρίστε μία μαντινάδα.

Λουδοβίκος των Ανωγείων:  Πέταξε όσο ψηλά μπορείς , τα ύψη δεν σκοτώνουν. Τα χαμηλοπετάγματα πονούνε και πληγώνουν.

Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε το Μάρτιο του 2016.