Αντισυμβατικός, προοδευτικός, άνθρωπος του πολιτισμού, εφόσον ασχολείται με τη μουσική και το θέατρο, ο Γιάννης Ζουγανέλης παραμένει εραστής της τέχνης. Του αρέσει να αμφισβητεί και να αμφισβητείται, γιατί μόνο έτσι μπορεί να βρεθεί η αλήθεια. Θεωρεί ότι ζούμε σε μία ψευδοδημοκρατία, ενώ παράλληλα χαρακτηρίζει το φασισμό ως «Πνευματικό Χαβαλέ».Γόνος αναπήρων και πάντα ευαισθητοποιημένος, ο Γιάννης Ζουγανέλης μιλά για τα επόμενα επαγγελματικά του σχέδια, χωρίς να παραλείψει να σχολιάσει την επικαιρότητα.
-Εργαστήκατε στην ΕΡΤ γράφοντας μουσική για το θέατρο και την τηλεόραση. Το καλοκαίρι σας είδαμε να συμμετέχετε στις συναυλίες στο Ραδιομέγαρο. Πώς θα σχολιάζατε το μαύρο στην οθόνη; Θεωρείτε ότι συμβολίζει μία περαιτέρω πολιτισμική αποπτώχευση;
Γ.Ζ.: Εγώ μπορώ να την αντιστοιχίσω και με το ελληνικό Πανεπιστήμιο, διότι η ΕΡΤ όπως όφειλε δηλαδή, η δημόσια τηλεόραση και το ραδιόφωνο, το κύριο μέλημά της εκτός από το να μεταδίδει ειδήσεις σοβαρές και αληθινές, που αυτό δεν έγινε σε όλη τη διαδικασία της ζωής της εκυβερνάτο από ανθρώπους των κυβερνήσεων. Υπήρχαν και μερικές εξέχουσες προσωπικότητες, που είχαν μια αίσθηση δημοκρατίας, όπως ήταν ο Υπουργός, ο Πεπονής, που υποστήριζε τη λογική αυτή και δεν είχε καμία σχέση με το ΠΑΣΟΚ, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, υπήρχε ο Στεφανάκης, ο Χατζηδάκης που έκαναν πράγματα, και πολλοί άλλοι ακόμα, αφανείς, που έκαναν πράγματα και προωθούσαν τον πολιτισμό. Τα θέατρα της Δευτέρας, τα θέατρα της Τετάρτης. Είναι στην αποστολή της ΕΡΤ να μπορεί και πολιτιστικά να ισορροπεί το παρελθόν και το παρόν με το μέλλον. Τώρα, τα τελευταία χρόνια δεν έγιναν πάρα πολύ σοβαρά πράγματα από την ΕΡΤ,γιατί δεν βοηθούσαν οι ισορροπίες ανάμεσα στις συντεχνίες και στη διοίκηση. Σχετικά με την εργατικότητα και την παραγωγή έργου από τους υπαλλήλους της ΕΡΤ , η ΕΡΤ πήγαινε μπροστά από τις εξαιρέσεις. Εγώ ήμουν από τους τυχερούς, υπήρξα υπάλληλος της ΕΡΤ. Μπήκα με αξιοκρατία. Μετά όταν δεν είχα αντικείμενο παραιτήθηκα. Δεν είμαι από τους ανθρώπους που θα μπορούσα να υπηρετήσω το δημόσιο με λουφαδόρικη αντίληψη. Συνέχισα όμως και συνεργαζόμουν ως έκτακτος συνεργάτης στην ΕΡΤ, περισσότερο σαν μουσικός, αλλά και στην εκπαιδευτική τηλεόραση. Είχα την ανάγκη να εκφραστώ και μέσα από τη δημόσια τηλεόραση να βάλω τη δικιά μου πλάτη, να επικοινωνούν οι άνθρωποι με ελληνικό τρόπο. Πιστεύω στον ελληνικό τρόπο ζωής πάρα πολύ. Όταν θες ένα λαό να του κόψεις τα φτερά, τον αποπροσανατολίζεις με έννοιες όπως παγκοσμιοποίηση, που σημαίνει ισοπέδωση του κερατά, έλλειψη επικοινωνίας με το πολιτισμικό παρελθόν, το φιλοσοφικό, το επιστημονικό, Να μην ξέρει δηλαδή ο άνθρωπος αυτός πώς να τείνει να ταυτιστεί. Προβοκάρεις την παιδεία όσο γίνεται πιο πολύ. Κάνεις ας πούμε το σύστημα μονοτονικό, για να μπορεί να χαθεί το χρώμα από τη φωνή, από τη μοναδική γλώσσα στον κόσμο η οποία έχει χαρακτήρα εννοιολογικό. Αφαιρείς τα αρχαία ελληνικά. Αυτά όλα είναι προβοκατόρικα. Διδάσκεις ό,τι θέλεις. Με πρόγραμμα την ιστορία. Δεν εξηγείς τη στήλη των μαθηματικών . Δε μπαίνεις στη διαδικασία να πεις ότι εδώ γεννήθηκα, σε αυτό το γεωγραφικό μήκος. Δημιουργείς τέχνες, μαθηματικά ή αστρονομία. Όλο το σύμπαν είναι βασισμένο με ελληνικά. Σήμερα μιλάμε για τη βοτανολογία την οποία πρώτοι οι Έλληνες ανακάλυψαν. Όταν προβοκάρεις τα πάντα, φυσικά μπαίνουμε σε μία μιζέρια να μην ξέρουμε τι υπερασπιζόμαστε.
-Εν καιρώ οικονομικής κρίσης έχουμε βιώσει την άνοδο του ρατσισμού. Πώς θα ορίζατε το ρατσισμό στις μέρες μας και με αφορμή το τελευταίο γεγονός στο Φαρμακονήσι;
Γ.Ζ.: Ο ρατσισμός είναι κάτι που είτε τον παίρνεις χαμπάρι από την αρχή και αποστασιοποιείσαι ή αν περάσει τον βιώνεις μέσα στο σπίτι σου. Ας πούμε, ρατσισμός είναι η φαλλοκρατική αντίληψη της ζωής, ότι δηλαδή οι άντρες είναι ανώτεροι από τις γυναίκες, επειδή είναι πιο δυνατοί στο σώμα. Ένας άλλος ρατσισμός είναι ο ρατσισμός με τους ανάπηρους, που ασχολούμαι πολλά χρόνια γιατί είμαι γόνος αναπήρων. Το αυτονόητο ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι και ότι η ισότητα καθορίζεται από το πνεύμα και όχι από την αρτιμέλεια και από το να υστερεί κάποιος κάπου. Αυτό το αυτονόητο στην Ελλάδα δεν ίσχυσε ποτέ, ούτε σε όλο τον κόσμο, αλλά κυρίως στις υποανάπτυκτες χώρες. Θέλαμε να αποκαλούμαστε αναπτυγμένη χώρα. Το κράτος το ανύπαρκτο δεν μερίμνησε ποτέ, για το αυτονόητο όπως σας είπα, την ισότητα. Να τους εξυπηρετήσει, να τους υπηρετήσει. Να τους δώσει ειδικά σχολεία. Είναι απλά πράγματα για να συμβούν. Και βέβαια υπάρχει και ο ρατσισμός με τους ξένους. Η αλήθεια είναι ότι η έλλειψη της μεταναστευτικής πολιτικής, χάλασε αυτή την ισορροπία, διότι οι Έλληνες που δημιούργησαν τη λέξη και την έννοια της φιλοξενίας, δε μπορεί να είναι τόσο αφιλόξενοι με τόσους μετανάστες. Για αυτό και βλέπεις διάφορα πράγματα παρακρατικά να περνάνε στην κοινωνία, η οποία κοινωνία δεν έχει καθόλου μνήμη, που είναι έρμαιο του παρόντος και ενισχύει τέτοιες λογικές. Είναι ντροπή να μην αντιμετωπίζουμε τους ανθρώπους επί ίσοις όροις. Δε γίνεται η Ελλάδα σε αυτή τη φάση της κρίσης να φιλοξενεί τόσους παράνομους μετανάστες. Δε θέλω κανείς να πάθει τίποτα. Δε θέλω κανείς να σκοτωθεί, αλλά θα πρέπει να μπούμε σε μία διάσταση να βρούμε και εμείς μία ισορροπία με τη φιλοξενία μας. Δηλαδή, εγώ στο σπίτι μου, μπορώ να φιλοξενήσω ένα άτομο. Δύο δεν μπορώ. Εδώ ήρθαν 10…ανεξέλεγκτα δε μπορώ. Πρέπει να μιλήσουμε πολύ σοβαρά και να λέμε την αλήθεια., όχι για τις εντυπώσεις.
-Έχετε δηλώσει ότι από την Ελλάδα λείπει η καλλιέργεια. Ως ηθοποιός και μουσικός, ποια πιστεύετε ότι θα πρέπει να είναι η λύση για την επίτευξη της πολιτισμικής άνθισης;
Γ.Ζ.: Θα πρέπει κάποια στιγμή να μπούμε στη διαδικασία να δημιουργούμε. Ο καθένας από το δικό του πόστο. Ο μπακάλης, ο μανάβης, ο σκουπιδιάρης, ο γιατρός, ο καλλιτέχνης, ο ζωγράφος, ο ηθοποιός, ο μουσικός, να δημιουργούν και να μην περιμένουν από τρίτους. Η λύση είναι να βρεθούμε όλοι μεταξύ μας, να ενωθούν οι λογικές και οι ιδεολογίες μας, οι οποίες πρέπει να υπάρχουν, αλλά τώρα για να μιλήσουμε ειλικρινά, ποια δημοκρατία βιώνουμε, αλλά αυτό δε μπορείς να το πεις σε μία συνέντευξη γιατί κινδυνεύεις να λογοκριθείς ή να κακοχαρακτηριστείς. Για τη δημοκρατία μιλάνε όλοι, ότι είναι δημοκράτες. Μέχρι και οι φασίστες λένε ότι είναι δημοκράτες. Και τι δημοκρατία εννοούμε τελικά; Και τελικά, οι ιδεολογίες βοηθάνε έτσι όπως εξελίσσονται; Όχι! Άρα χρειαζόμαστε νέα πράγματα στη δημιουργία. Εμπνεύσεις. Να σκεφτόμαστε ο ένας στον άλλο στις πράξεις και όχι στα λόγια. Πρέπει να ξεβολευτούνε και λίγο οι βολεμένοι. Έχουμε μεγάλο πρόβλημα όσον αφορά στην αλληλεγγύη μεταξύ μας. Καινούριοι τρόποι του αγωνίζεσθαι. Και βέβαια να μην καθόμαστε άπραγοι σε όλο αυτό που συμβαίνει, σε αυτή τη μαζική καταπίεση και μιζέρια που δημιουργείται. Και επίσης να είμαστε δίκαιοι απέναντι στο λαό μας. Ο λαός αυτός είναι που ευνόησε το δημόσιο να γίνει ένα τίποτα και να μην υπηρετείται το δημόσιο από το ίδιο το δημόσιο. Ο λαός αυτός φιλούσε κατουρημένες ποδιές για να μπει στα κόμματα, να αισθανθεί μέρος της εξουσίας, να διορίσει τα παιδιά του στο δημόσιο. Αυτά φέρνουν ένα τέλμα. Βέβαια οι εξελίξεις πάλι θα δημιουργήσουν καταστάσεις. Εμείς νομίζουμε ότι η ζωή κινείται μόνο από την τηλεόραση, τα μίντια. Η ζωή δεν κινείται από αυτά. Όταν ο Πικάσο έκανε τη Γκουέρνικα, δεν υπήρχε τηλεόραση. Και το ραδιόφωνο ήταν κάπως. Τα κινήματα της τέχνης και του πολιτισμού δεν υπήρχαν οι τηλεοράσεις για να τα προβάλλουν ή να τα κατασπαράξουν. Η τηλεόραση ενίοτε κατασπαράζει.
-Κατά τη γνώμη σας, εν έτη 2014,ποια θεωρείτε ότι είναι τα αίτια ανάδυσης του φασισμού στην Ελλάδα και κατά κύριο λόγο στα σχολεία και στη νεολαία και πώς θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν;
Γ.Ζ.: Με μία λέξη, η απάντηση είναι «Πνευματικός χαβαλές». Δεν μπορείς να αντιδράσεις στην ψευδοδημοκρατία με χειρότερο τρόπο. Δεν απαντάς στις κλεψιές με χειρότερους κλέφτες και αλήτες και δολοφόνους. Δε μπορεί να απαντάς στην έλλειψη πολιτικής βούλησης με χειρότερο τρόπο. Δε μπορείς να κάνεις χαβαλέ με το μέλλον. Δε μπορεί να μην έχεις μνήμη. Όταν δεν έχεις μνήμη ανεβαίνει ο φασισμός. Όταν δεν ξέρει ο αδαής τι έκανε ο Χίτλερ, πόσους σκότωσε, τι καταδυνάστευσε και γενικά τι κάνεις ο φασισμός σε όλο τον κόσμο. Είδατε τι έγινε στη Νορβηγία. Η Νορβηγία διοικείται από 6 φασίστες υπουργούς. Είναι έρμαιο της κατάντιας της. Μία χώρα που είναι στου διαόλου τη μάνα και καταφέρνει και ισορροπεί, φτάνει σε αυτό το επίπεδο, γιατί νομίζουν ότι οι άνθρωποι είναι ιδιαίτεροι . Όταν λοιπόν δεν υπάρχει μνήμη, δεν υπάρχει παιδεία, δεν υπάρχει καλλιέργεια τότε συμβαίνουν όλα αυτά.
-Οι Έλληνες είναι δέσμιοι της κατάστασης που τους έχει επιβληθεί; Θεωρείτε ότι είμαστε σε κατοχή;
Γ.Ζ.: Οι Έλληνες έχουν και τα καλά τους και τα κακά τους. Είναι λίγο απογοητευμένοι, που σημαίνει ότι έχασαν τη γοητεία τους. Γιατί όταν βλέπεις αυτούς που πιστεύεις και τους έριχνες ψήφους να σε προδίδουν, χάνεις το μπούσουλα. Τι παθαίνει ένας ερωτευμένος που έχει μία σχέση και τον προδίδει. Αυτός ο άνθρωπος δεν έχει κουράγιο. Χρειάζεται χρόνο για να μπει στη διαδικασία της διεκδίκησης. Οι Έλληνες είναι ένας λαός που δικαιούται τη δημοκρατία που ενεπνεύσθη όλος ο κόσμος από εδώ. Όμως κάθονται άπραγοι, επειδή νιώθουν προδομένοι χρειάζονται χρόνο να αντιδράσουν. Νομίζω ότι έφτασε η στιγμή τώρα που αποκαλύφθηκαν όλα. Πρέπει να σκεφτούμε αυτό που συμβαίνει και το ΠΑΣΟΚ από το 45% έφτασε στο 5%. Καταλαβαίνετε ότι αρχίζει μία νέα λογική. Πιστεύω ότι θα πάνε καλύτερα τα πράγματα και ότι θα ξυπνήσουμε από το λήθαργο.
-Ασχολείστε με την εκπαίδευση στα άτομα με πρόβλημα κώφωσης και επικοινωνίας. Σαν λαός θεωρείτε ότι έχουμε την παιδεία να βοηθήσουμε τα άτομα με προβλήματα αναπηρίας;
Γ.Ζ.: Όχι δεν έχουμε καμία παιδεία. Δυστυχώς γελάμε με τους ανάπηρους. Τους έχουμε εγκαταλείψει. Ευτυχώς υπάρχουν μερικές εξαιρέσεις. Άλλωστε σε μία ανύπαρκτη δημοκρατία σε ένα ανύπαρκτο κράτος, ποιος να ακούσει; Είναι πιο κωφό το κράτος από τους κωφούς. Πιο παραπληγικό από τους παραπληγικούς. Πιο τυφλό από τους τυφλούς.
-Ποια είναι τα επόμενα επαγγελματικά σας σχέδια;
Γ.Ζ.: Τώρα μόλις ξεκίνησε το «Πράγματα και θάματα», ένα έργο που έγραψε ο Θοδωρής Αθερίδης, στο Μικρό Παλλάς, όπου θα παίζουμε μέχρι το Πάσχα. Ο κόσμος περνάει καλά και μπαίνει σε μία διαδικασία σκέψης. Μία παράσταση που τη θεωρώ αντιεξουσιαστική με πράγματα κωμικά και τραγικά. Φαίνεται πώς αντιμετωπίζεται η εξουσία , μιας και ιδρύεται κόμμα στο έργο από τους φυλακισμένους. Το καλοκαίρι θα κάνω τον Αισχύλο στους Βατράχους του Αριστοφάνη, σε μία ουσιαστικά από τις καλύτερες κωμωδίες του Αριστοφάνη, εξαιρετικής σοφίας με διαχρονικότητα. Το συγκινητικό για εμένα είναι ότι θα συνεργαστώ για πρώτη φορά με το Εθνικό θέατρο, ό,τι πιο καλύτερο έχουμε στην Ελλάδα από την άποψη του παραδοσιακού θεάτρου. Έχει σημασία να υπάρχει πολιτισμός και αυτός είναι ένας οργανισμός, που απασχολείται για να υπάρχει πολιτισμός. Με συγκινεί πολύ το γεγονός αυτό. Θα είμαι με πολύ καλούς συναδέλφους. Θα σκηνοθετήσει ο Κακλέας. Θα παίξει ο Χαραλαμπόπουλος, ο Φάνης Μουρατίδης και ένα πολύ καλό παιδί ο Βλάχος. Ένας πολύ καλός ηθοποιός. Και μετά θα κάνω τα μουσικά μου και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Γενικά είμαι ένας άνθρωπος που δεν μπορώ χωρίς δραστηριότητα. Αυτό είναι το μέτρο της ζωής μου. Κάνω αυτό ούτε από καμιά μανία, αλλά η ανάγκη της επικοινωνίας. Τα χρήματα δεν υπήρξαν ποτέ μέτρο για το τι θα αποφασίσω να κάνω. Θα κάνω και μερικές συναυλίες.
- Ένα μήνυμα προς τους αναγνώστες
Γ.Ζ.: Να αμφισβητούν. Να μελετάνε και να αμφισβητούν όχι από την άποψη του συμπλέγματος, για να βρίσκουν την αλήθεια οι ίδιοι. Ένας που δέχεται τα πάντα είναι κορόιδο από μόνος του.
***Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε το Φεβρουάριο του 2014