Η Νένα Βενετσάνου είναι μία από τις συνθέτριες και τραγουδίστριες με την οποία θα μπορούσαμε να μιλάμε για ώρες. Για την ιστορία της, την ενασχόλησή της με τα κοινωνικά κινήματα, το «Σπίτι των γυναικών», τα τραγούδια της και τόσα άλλα που μπορούν να καλύψουν ακόμα και το άπειρο. Το Σάββατο 13 Οκτωβρίου 2018 και ώρα 21:30, θα την απολαύσουμε ζωντανά στον Πολυχώρο Τέχνης «Αλεξάνδρεια» στην παράσταση «1000 + 1 ΠΟΛΕΙΣ: της ιστορίας, της φαντασίας, της διασποράς», με τη συμμετοχή του Κώστα Χατζόπουλου στην κιθάρα και του Σόλη Μπαρκή στα κρουστά.
«Οι Πόλεις θα γκρεμίζονται στα βράχια του χρόνου και θα ξαναχτίζονται ασταμάτητα απ’ τ’ ανθρώπινα χέρια. Μέχρι να νιώσουμε όλοι κάποια στιγμή αυτά που ονειρεύτηκαν γι’ αυτές οι ποιητές τους. Πόλεις με φως, με αέρα, με κήπους, κατ’ εικόνα της Εδέμ. Αιώνιοι χώροι που κατοικούν μέσα μας κι έξω από μας. Πόλις, η Διδάσκαλος», αναφέρει η Νένα Βενετσάνου με λυρισμό και χιούμορ.
Συνταιριάζοντας τραγούδια των Χατζιδάκι, Θεοδωράκη πάνω σε στοίχους Γκάτσου, Αναγνωστάκη κ.ά., καθώς και δικές της συνθέσεις σε ποίηση Καβάφη, Ευριπίδη, Κομνηνού, Χρυσουλάκη, ενώ ταυτόχρονα ανάμεσα στα τραγούδια παρεμβάλλονται κείμενα αρχαίων και σύγχρονων ποιητών, η αγαπημένη συνθέτρια και ερμηνεύτρια προσδίδει μία νέα διάσταση στην πόλη και την ιστορία της.
Η παράσταση δεν είναι πρώτη φορά που παρουσιάζεται στο ευρύ κοινό. Έχει παρουσιαστεί κατά τη διάρκεια της περιοδείας της Νένας Βενετσάνου σε πόλεις του Βελγίου και της Γαλλίας το 2012, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το 2011, στον Αρχαιολογικό χώρο της Απτέρας στα Χανιά της Κρήτης (απ’ όπου και ξεκίνησε το 2008), στο θέατρο Αλκμήνη στην Αθήνα, στο Διεθνές Φεστιβάλ "Κύπρια" στην Λευκωσία και Λεμεσό, στη Μικρή Επίδαυρο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, στην Όπερα της Ρενς (Γαλλία) στο πλαίσιο συνάντησης θεάτρου της Ευρώπης (στα γαλλικά). Επίσης εγκαινίασε το Project «Ξούθου, η Σιωπή της Πόλης», στην περιοχή περιπλανώμενων ανθρώπων, την Ομόνοια.
Αφορμή για τη νέα μας συζήτηση, στάθηκε αυτή η νέα ιστορία που θα ακούσουμε στον Πολυχώρο Τέχνης «Αλεξάνδρεια», με τη μελωδική φωνή της Νένας Βενετσάνου, που συνεχίζει να μας μαγεύει και να μας ταξιδεύει αδιάκοπα όλα αυτά τα χρόνια.
-Πώς γεννήθηκε η ιδέα της παράστασης «1000 + 1 ΠΟΛΕΙΣ
της ιστορίας, της φαντασίας, της διασποράς …»;
Ν.Β.: Γεννήθηκε μέσα από την αγάπη μου για την αρχαιολογία, την ιστορία και τα ταξίδια που έχουν παίξει σοβαρό ρόλο στη διαμόρφωσή μου ως καλλιτέχνη. Η πρώτη σπίθα άναψε για ν’ αρχίσω να τη σκέφτομαι ως παράσταση όταν άκουσα σε μια αρχαιολογική ημερίδα στην Αθήνα, με πόση δυσκολία οι αρχαιολόγοι των Βαλκανικών χωρών και των χωρών της Εγγύς και Μέσης Ανατολής συντηρούσαν τους αρχαιολογικούς τους χώρους. Αυτό με πείραξε γιατί όλη η ιστορία της Ανθρωπότητας ομολογείται μέσα από τα αρχαιολογικά ίχνη, δεν μπορούμε να αδιαφορούμε , να τα καταστρέφουμε, να τ’ αγνοούμε. Εμείς δεν είχαμε μπει ακόμα στη κρίση και σε πολέμους, όπως αυτοί και γνωρίζοντας όλη αυτήν την περιοχή όταν η αρχαιολόγος της Απτέρας στα Χανιά, κ.Μαρία Βλαζάκη, μου ζήτησε μια συναυλία τη νύχτα πανσελήνου τον Αύγουστο του 2008, ανταποκρίθηκα αμέσως. Εκτός από τα κείμενα και τα τραγούδια , άπλωσα και πέντε κιλίμια της γιαγιάς μου , πάνω στο αρχαίο αλώνι και με ελάχιστα μέσα έγινε μια μαγική βραδιά που ήρθαν πάνω από 2000 άτομα. Έκτοτε η παράσταση αυτή εξελίσσεται διαρκώς, πήγε στο Μέγαρο Αθηνών, στην Επίδαυρο, στα Κύπρια ,στο Ευρωπαϊκό φεστιβάλ Θεάτρου στη Ρενς, σε αρχαιολογικούς χώρους στην Ελλάδα , μεγαλώνει - μικραίνει ανάλογα με τις συνθήκες. Είναι μια πολύ ευέλικτη παράσταση.
-Με ποιο κριτήριο επιλέξατε τα κείμενα και τα τραγούδια που πλαισιώνουν την παράσταση;
Ν.Β.: Σ’ αυτή τη συναυλία τα κείμενα και τα τραγούδια είναι η παράσταση. Όταν βέβαια παίζω σε κλειστές μεγάλες αίθουσες υπάρχει βίντεο ,φωτισμοί μπορεί και χορωδία, αλλά γενικά ο συνδυασμός λόγου και μουσικής είναι αυτός που δημιουργεί την παράσταση. Βασικά είναι συναυλία για την οποία διάλεξα τραγούδια απ’ όλους μου τους δίσκους όπως τα Νησιά , οι Ελληνίδες Οροσειρές και άλλα από τις Πόλεις του Νότου μιας και το σύνολο της δουλειάς μου ταιριάζει με το θέμα. Έγραψα εννοείται νέα τραγούδια, έβαλα και τραγούδια όπως Όμορφη Πόλη, Μια Πόλη μαγική, Δρόμοι Παλιοί, ποίηση και σχόλια και κεντήθηκε το σκηνικό για το παραμύθι που ήθελα.
-Ποιο παραμύθι προσπαθείτε να αφηγηθείτε μέσω της παράστασης 1000+1 Πόλεις;
Ν.Β.: Αφηγούμαι την αληθινή ιστορία των πόλεων , το πως γεννήθηκαν , το γιατί φτιάχτηκαν και ποιες ανάγκες των ανθρώπων τις δημιούργησαν.
-Οι σύγχρονοι άνθρωποι, με ποιο τρόπο επαναπροσδιορίζουν τη σύγχρονη πόλη;
Ν.Β.: Δεν υπάρχει «σύγχρονη πόλη», οι πόλεις είναι πόλεις. Ο χρόνος κυλάει μέσα τους, το παλιό και το καινούργιο συνυπάρχουν. Το αν είναι καλύτερο το πριν ή το μετά, αυτό εξαρτάται από το τι αναζητά ο κάθε ένας , τι κομίζει και τι θα αποκομίσει. Οι σύγχρονοι άνθρωποι θεωρούν δεδομένη τη μεγαλούπολη, πολλές φορές πνίγονται μέσα της και αναζητούν την ελευθερία στην εξοχή, αυτό έχει ξανασυμβεί. Λίγοι θυμούνται όμως ότι οι άνθρωποι πρώτα οργάνωσαν το αστικό τοπίο όπου προστατεύθηκαν και απελευθερώθηκαν από την σκλαβιά και τους φόβους τους και μετά οργάνωσαν τη ζωή τους στην εξοχή. Μέσα σε πόλεις, παρά τις αντιθέσεις και τις συγκρούσεις μας μάθαμε να ζούμε.
-Σε μία εποχή όπως η σημερινή, όπου επικρατεί μία ευρύτερη οικονομική, κοινωνική και αξιακή κρίση, είναι εφικτό να υμνηθούν οι πόλεις, το πολίτευμα και ο πολίτης;
Ν. Β.: Απόλυτα εφικτό και επιβεβλημένο όχι μόνο από τους καλλιτέχνες, διότι χωρίς φρόνημα οι πόλεις γίνονται σκλαβοπάζαρα και οι άνθρωποι ασφυκτιούν.
Ο Ελληνικός Πολιτισμός τα έχει λύσει αυτά τα θέματα από παλιά, μέσα από την ποίηση και τη φιλοσοφία, δηλαδή μέσα από την τέχνη και τον στοχασμό. Ας τα τιμήσουμε λοιπόν όλα αυτά, έτσι για να μην ξεχνιόμαστε. Στο κάτω- κάτω, είμαστε κληρονόμοι αυτής της κουλτούρας ή δεν είμαστε; Υπάρχει κανένας ειδικός λόγος να το κρύψουμε; Είναι καλό να γνωρίσουμε την ιστορία του τόπου μας μέσα από τις Τέχνες και τα γράμματα μιας και σε αυτά υπάρχουν όλες οι ανθρώπινες αξίες.
-Κατά τη γνώμη σας, οι προαναφερθείσες έννοιες έχουν χάσει την ουσία τους;
Ν. Β.: Κάθε άλλο, οι λέξεις πολίτης, πολίτευμα, πολιτισμός, ποτέ δεν έχασαν το νόημά τους, την ουσία τους. Λέγονται πολλά για την κρίση των αξιών στην τέχνη. Είναι μια πραγματικότητα αυτή που τη βιώνουμε και ισχύει, όμως μέσα από αυτό ομολογείται και η πνευματική ένδεια της κοινωνίας που αδιαφορεί και ρίχνει στις πλάτες του καλλιτέχνη την πνευματική της φτώχεια. Αυτή η αδιαφορία δεν με εκπλήσσει ως καλλιτέχνη, το προσπερνώ όπως έκαναν και οι παλαιότερες γενιές: με σθένος και συνείδηση της αξίας μου.
-1000+ 1 πόλεις όπως 1000+1 νύχτες. Σε αυτό το παραμύθι υπάρχει το «Έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα»; Μπορούμε να πιστέψουμε σε ένα αίσιο τέλος;
Ν. Β.: Δεν νομίζω πως η Δημοκρατία προσφέρεται ως δώρο στις κοινωνίες , αν πίστευα κάτι τέτοιο θα σήμαινε πως η παράστασή μου θα ήταν όπως τα παραμύθια της Χαλιμάς. Οι συγκρούσεις δεν σταματάνε ποτέ μέσα στις πόλεις και τα ίχνη των συγκρούσεων θα είναι πάντα αυτά που θα μας ομολογούν την ιστορία της ατιμίας και την ιστορία του δικαίου μέσα στις κοινωνίες. Ξεχωρίζοντας όμως τη μία, την Αθήνα, την Δημοκρατική Πόλη, δημιουργώ το πλαίσιο για ν’ αφηγηθώ την αέναη σύγκρουση της Δημοκρατίας με την βαρβαρότητα και αυτό είναι από κάθε άποψη θετικό.
-Εν κατακλείδι, το τραγούδι, μπορεί να φέρει την «επανάσταση» στην ιστορία μιας πόλης και τη συνείδηση των πολιτών της;
Ν. Β.: Ναι μπορεί ,αλλά είναι στιγμιαίο , όπως και η επανάσταση. Κάθε τόσο στην τέχνη όλα ανατρέπονται σε μορφή και σε περιεχόμενο. Όλα, παρόλα αυτά όμως το «τραγουδείν» παραμένει η συγκολλητική ουσία ανάμεσα στους ανθρώπους με κοινή καταγωγή, δίνει πολλές πληροφορίες για τα ανθρώπινα και δεν έχει ανάγκη την εικόνα. Το καλοκαίρι του 2017 κάναμε με το περιοδικό Μανδραγόρας την πολιτιστική δράση «Ξούθου και Μενάνδρου», στη χειρότερη περιοχή της Ομόνοιας. Την ημέρα των εγκαινίων της έκθεσης που είχε στηθεί σε ένα άδειο κτίριο που μας παραχωρήθηκε από τον ιδιοκτήτη, παρουσίασα κάτω από συνθήκες εκστρατείας το 1000+1 Πόλεις στη μικρή πλατεία. Πάνω σε μια παύση μου, ακούω να έρχεται από κάποιο καφενείο μεταναστών, ένα πολυφωνικό τραγούδι από αντρικές φωνές, ανατριχιάσαμε, ήταν ο χαιρετισμός ανθρώπων που κατάλαβαν γιατί ήμασταν εκεί. Ήμασταν με τα δώρα της τέχνης μας, για να δείξουμε κάτι όμορφο και ήρθαν τα Δώρα τους, δώρα άυλα της νοσταλγίας τους , της ψυχής τους και επικοινωνήσαμε σαν άνθρωποι. Εκείνο το βράδυ κάναμε επανάσταση με το τραγούδι.
ΝΕΝΑ ΒΕΝΕΤΣΑΝΟY «1000 + 1 ΠΟΛΕΙΣ»
της ιστορίας, της φαντασίας, της διασποράς …
ΣΑΒΒΑΤΟ 13 Οκτωβρίου, ώρα 21:30
Πολυχώρος Τέχνης «Αλεξάνδρεια», Σπάρτης 14, Πλατεία Αμερικής - Κρατήσεις: 210-8673655 & 6944945710
Συμμετέχουν: Κώστας Χατζόπουλος-κιθάρα, Σόλης Μπαρκής-κρουστά
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 2018.