Δημοσιογράφος, ραδιοφωνικός παραγωγός, συγγραφέας, ζωγράφος, ο Γιάννης Ξανθούλης είναι ένας άνθρωπος που ζει για την τέχνη, δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στη λεπτομέρεια. Αυτό μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτό μέσα από όλες τις εκφάνσεις της δουλειάς του, είτε διαβάζοντας κείμενά του, είτε παρατηρώντας τα έργα ζωγραφικής του στην προκειμένη περίπτωση. Και αυτό γιατί στην «Έκθεση ανεπανόρθωτη» που παρουσιάζεται στη Gallery Genesis (Χάρητος 35, Κολωνάκι) έως και τις 29 Απριλίου, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Γιώργου Τζάνερη, ο Γιάννης Ξανθούλης εστιάζει την προσοχή του σε αυτά τα δευτερεύοντα στοιχεία, που περνούν μπροστά από τα μάτια μας χωρίς να τους δώσουμε ιδιαίτερη σημασία. Παράλληλα, ο επισκέπτης που θα διαβάσει τις λεζάντες κάτω από τα έργα, θα αντιληφθεί τη σατυρική διάθεση του ζωγράφου –  την υπονομευτική όπως αναφέρει ο ίδιος- γύρω από πρόσωπα ή καταστάσεις που συναντάμε συχνά κατά τη διάρκεια της καθημερινότητάς μας.

Στο σημείωμά του για την πρώτη του έκθεση ο Γιάννης Ξανθούλης αναφέρει:

«Οποιοδήποτε σημείωμά μου γι’ αυτήν την έκθεση των ζωγραφιών, που έκανα στα τελευταία τρία χρόνια, θα θύμιζε απολογία. Το γύρισα από δω, το γύρισα από κει και είπα “εντάξει, ό,τι έγινε, έγινε”, οι μπογιές, τα σχήματα, τα χαρτιά και οι κορνίζες του Λυμπεράκη είναι εδώ. Με την υπογραφή μου. Αναφέρομαι στις κορνίζες, γιατί, όταν ήμουν στο τελείωμα κάθε ζωγραφιάς, είχα τη διάθεση να την κομματιάσω. Με το κορνίζωμα, απέφευγα προσωρινά την καταστροφή. Και να τώρα, πάλι απολογούμαι, γιατί δεν θρήνησα τις πολλές ώρες επίπονης χειροτεχνίας. Τι να κάνουμε… δεν θρήνησα, οπότε το θέμα έληξε, κι έτσι μού απόμεινε να επισυνάψω το άλλοθι αυτής της περιπέτειας.

Το πρώτο, που μου έρχεται στο μυαλό, είναι η συγγραφική μου ιδιότητα. Πρόσωπα, λεπτομέρειες, υποσημειώσεις εικαστικής νευρασθένειας, ταξίδια σε εμμονικά τοπία, όπως αυτά της Κωνσταντινούπολης, λανθασμένες προοπτικές δασών και πτηνών, κοράκια - φύλακες τερπνών στιγμών πλάι σε γυναίκες επιφυλακτικά ερωτικές, αλλά και φυσιολατρικά έκτροπα παντελώς δικής μου επινοητικότητας…. Όλα αυτά, από μένα, για μένα, με την ελπίδα να δραπετεύσω πριν το τελικό αποτέλεσμα. Φευ! Είμαι ακόμη εδώ να κάνω αναψηλάφηση των γεγονότων, που έστρωσα πάνω στο χαρτί, με τέμπερες, μολύβια και μελάνια.

Στο μεταξύ, άρχισα να ζωγραφίζω και τα εξώφυλλα των βιβλίων μου. Οι ήρωες, με τη συγκεκριμένη βαρύτητα, πόζαραν στο αμπαλάζ των πεδίων των μαχών τους, αλλά, όταν οι συγκεκριμένες διαστάσεις του βιβλίου ξεχείλιζαν από σχεδιαστική τεστοστερόνη, περνούσα στην άνευ στόχου και προσδοκίας ελευθεριότητα των ζωγραφιών που βλέπετε. Κι εκεί πια, υπηρετούσα τα “ζιγκ-ζαγκ” του χεριού, συνήθως ανυποψίαστος για τις συνέπειες του αποτελέσματος. Πάντα, κάτι συγγραφικά είχα κατά νου, όμως η διαδρομή ήταν γεμάτη απρόοπτα. Μπορούσα να καθυστερήσω σε μια μπορντούρα, που με ερέθιζε η σχολαστική επανάληψη του μοτίβου, ή ξεκίναγα να αφηγηθώ ένα βραδινό πάρτι απελπιστικών κλισέ, με υπόνοιες θανατερών κινδύνων σε μια Πόλη ιδεατή.

Όλα είναι μια ιδιωτική αφήγηση με συγγραφικό, πρωτίστως, πρόσημο και την αφελή παρηγοριά ότι εγκλωβίζω κάποιες στιγμές, όπως, δηλαδή, γίνεται και στα βιβλία, στα ποιήματα, στις πινελιές των ζωγράφων, στις φωτογραφίες και στις προθέσεις της τέχνης γενικότερα, ερήμην της άγριας πραγματικότητας. Από κει και πέρα, όσο τρελό κι αν ακούγεται… αισθάνομαι περισσότερο συνάδελφος του Τσώρτσιλ, που το ’ριξε στη ζωγραφική, για να γλυτώσει από την κατάθλιψη, σαν παράτησε την πολιτική, κάνοντας τους φίλους του να τρέμουν στο ενδεχόμενο να τους χαρίσει τα έργα του. Κάτι που, δυστυχώς, μερικοί δεν το γλύτωσαν….

Και φυσικά, να ευχαριστήσω από καρδιάς και τον φίλο Γιώργο Τζάνερη, που πολύ θα ήθελε, υποθέτω, να επικοινωνήσει, εκτός από μένα, και με την πλούσια χλωρίδα των έργων του αλησμόνητου Ουΐνστον».

Πριν από λίγες ημέρες συναντηθήκαμε με το Γιάννη Ξανθούλη στη Gallery Genesis και μιλήσαμε μαζί του για την «Έκθεση ανεπανόρθωτη» και τα επόμενα σχέδιά του.

-Στην «Έκθεση Ανεπανόρθωτη» παρουσιάζονται έργα ζωγραφικής που δημιουργήσατε τα τελευταία τρία χρόνια. Ποιες ιστορίες θέλετε να μας αφηγηθείτε μέσω της έκθεσης αυτής;

Γ.Ξ.: Νομίζω το ό,τι περισσεύει από τα συγγραφικά μου έργα. Κατά καιρούς πάντα ζωγράφιζα. Κυρίως έκανα κοστούμια ή εικονογραφούσα παιδικά βιβλία τον καιρό που έγραφα παιδικά θεατρικά έργα ή πιο παλιά που έκανα δουλειές στο θέατρο, αλλά από το 2013 μπήκα σε αυτή την πολύ ξεχωριστή ιδιότητα του «ζωγράφου».

-Και νομίζω ότι – από τα έργα σας, απ’ ό,τι  βλέπω από τη συγκεκριμένη έκθεση- αγαπάτε το φως. Ακόμα και μέσα από τη νύχτα φαίνεται το φως μέσα στα έργα σας, ακόμα και μέσα από το θάνατο.

Γ.Ξ.: Ξέρετε, καμιά φορά είναι και αδυναμία. Δεν είναι ότι ξέρω πολλά κόλπα, ούτε είμαι ένας τεχνίτης. Είμαι ένας ερασιτέχνης με κεφαλαία γράμματα και φωτεινά γράμματα. Εν μέσω του ερασιτεχνισμού, αδυναμιών και αυτών τελοσπάντων που ξέρω, των λίγων πραγμάτων που κατέχω από ζωγραφική κάνω ό,τι μπορώ. Τώρα αν προκύπτει φως, σκοτάδι, εξόρκισμα θανάτου, αυτό είναι μια άλλη ιστορία, που αφορά το υποσυνείδητο και βεβαίως το χέρι που πιάνει τα πινέλα και τα μολύβια.

-Επιλέγετε συγκεκριμένους τρόπους και τεχνικές για να ζωγραφίζετε;

Γ.Ξ.: Όχι. Είναι αστείο, αλλά ζωγραφίζω ό,τι χωράει το γραφείο μου. Εκεί που γράφω δηλαδή, υπάρχουν, πολλές μπογιές, πολλά πινέλα, κραγιόνια, μολύβια και για αυτό έχουν και πολύ συγκεκριμένο μέγεθος. Δεν έχω κανένα εργαστήριο, δεν έχω καβαλέτο να δουλεύω ή κάτι άλλο. Γι’ αυτό έχουν και κάποιες συγκεκριμένες διαστάσεις. Κάποια τα δουλεύω τμηματικά, κάποια τα κολλάω, κάνω κάτι τέτοια πράγματα.

-Έχετε μία αγάπη για την Κωνσταντινούπολη.

Γ.Ξ.: Ναι. Αυτό ξεκίνησε εδώ και πολύ καιρό, από τότε που έγραψα το μυθιστόρημα «Ο Τούρκος στον κήπο» στις αρχές του 2000, μετά ακολούθησε το βιβλίο «Η Κωνσταντινούπολη», το οποίο ήταν μια προσωπική περιήγηση στην Πόλη με τα δικά μου μάτια. Ακολούθησε ένα βιβλίο πάλι για την Κωνσταντινούπολη με συμπλήρωμα στο πρώτο και νομίζω ότι αυτό το βιβλίο είναι όπως το λένε οι Τούρκοι «σόλμεζ». Δε θα τελειώσει ποτέ. Νομίζω ότι πάντα θα προσθέτω κάτι. Δηλαδή, συν τα άλλα. Είναι ένα βιβλίο σίριαλ. Να σας το πω έτσι. Τι πιο απλά!

-Αυτό που μου έχει κάνει εντύπωση στους πίνακές σας είναι ότι έχετε ιδιαίτερους τίτλους και σατιρίζετε κάποιες καταστάσεις…

Γ.Ξ.: Εγώ θα έλεγα ότι λίγο πολύ τους υπονομεύω, γιατί όλοι οι τίτλοι μου αν προσέξετε είναι αρκετά υπονομευτικοί, αλλά ίσως δεν παίρνω πολύ σοβαρά τον εαυτό μου. Νομίζω ότι οι λεζάντες κολλάνε μια χαρά στο χαρακτήρα μου και στον τρόπο που βλέπω τα πράγματα.

-Η ζωγραφική μπορεί να γιατρέψει την ψυχή ενός ανθρώπου;

Γ.Ξ.: Ναι. Νομίζω ότι η τέχνη είναι παρηγορητική έτσι κι αλλιώς. Τώρα το είδος που ζωγραφίζω εγώ είναι και αγχολυτικό. Τον τελευταίο καιρό κυκλοφορούν πάρα πολλά βιβλία με σχέδια που λέει «Μπογιατίστε τα». Είναι σχέδια ασπρόμαυρα με ψάρια, «βρείτε χρώματα που να αντιστοιχούν», με φυτά, με πολλά και διάφορα, από τα οποία φαίνεται ότι αυτού του είδους η απασχόληση είναι αγχολυτική. Άλλωστε και στην ψυχιατρική νομίζω ότι ακολουθούν κάτι τέτοιες τεχνικές. Σε εμένα τώρα καταλαβαίνετε, αυτό είναι στην νιοστή.

-Αυτό ισχύει και για την πολιτική;

Γ.Ξ.: Μόνο ο Τσόρτσιλ ζωγράφιζε όταν έπαθε κατάθλιψη. Με τίποτα δε θεραπεύεται.

-Σχετικά με τα βιβλία σας, συνήθως ζωγραφίζετε εσείς τα εξώφυλλα. Πώς είναι για ένα συγγραφέα να δίνει χρώμα στο βιβλίο του;

 Γ.Ξ.: Ναι, αυτό ξέρετε είναι πάρα πολύ δύσκολο. Είναι δίκοπο μαχαίρι, γιατί μπορεί να κάνει και πάρα πολλές ατοπίες. Τον τελευταίο καιρό αυτό συνέβη και κυρίως όταν έκανα τη δεύτερη Κωνσταντινούπολη από τις Εκδόσεις Διόπτρα, από όπου βγαίνουν και τα βιβλία μου. Εκεί λοιπόν χρησιμοποίησα έναν άνδρα, που κάθεται σε ένα παγκάκι και ατενίζει την Πόλη. Έχω κάνει δύο τρεις παραλλαγές. Μία κρύα μέρα, μια βροχερή μέρα, πάντως φοράει παλτό, οπότε μάλλον είναι χειμώνας.

-Έχετε μία τάση για το χειμώνα, το καλοκαίρι και την αντίθεσή τους.

Γ.Ξ.: Ο χειμώνας είναι πιο πολύ εκείνος που μου πηγαίνει και όχι το καλοκαίρι, παρόλο που στα βιβλία μου υπάρχει πολύ καλοκαίρι. Ίσως από τύψεις γιατί δεν διακόνισα ποτέ το καλοκαίρι  όπως θα έπρεπε. Δεν έχω κάνει ποτέ διακοπές. Υπάρχουν πολλά δεν με το καλοκαίρι οπότε έχω πολλές τύψεις φαίνεται. Άλλωστε από τα πρώτα πρώτα βιβλία που έγραψα ήταν «Το καλοκαίρι που χάθηκε στο χειμώνα».

-Είστε δημοσιογράφος, γράφετε βιβλία, θεατρικά, σατιρικά κείμενα, κάνετε ραδιόφωνο, ζωγραφίζετε. Τι σας αντιπροσωπεύει περισσότερο και ποια εσωτερική ανάγκη καλύπτεται μέσα από αυτά;

Γ.Ξ.: Προφανώς θα υπάρχει κάποια εσωτερική ανάγκη. Νομίζω ότι όλα μαζί. Ίσως η δημοσιογραφία λιγότερο πια. Είμαι συνταξιούχος έτσι κι αλλιώς. Είμαι και σε ηλικία συντάξιμη, αλλά φαίνεται ότι πάντα υπάρχει μέσα ένα δαιμόνιο, όσον αφορά την παρατήρηση, την οποία τη μεταφέρω στα βιβλία, ενδεχομένως και στα ζωγραφικά. Στα ζωγραφικά δεν το ‘χω συνειδητοποιήσει ακόμα.

-Κι όμως έχετε ιδιαίτερες λεπτομέρειες.

Γ.Ξ.: Ναι μα έτσι κι αλλιώς είμαι άνθρωπος της λεπτομέρειας, των δευτερευόντων.

-Άλλωστε η λεπτομέρεια κάνει τη διαφορά.

Γ.Ξ.: Ενδεχομένως. Η πολλή λεπτομέρεια δεν ξέρω τι κάνει.

-Από την έκθεση ποιο σχέδιο ξεχωρίζετε;

Γ.Ξ.: Ακόμα και από το πιο απλοϊκό σχέδιο είτε το πιο περίεργο, όταν το ζωγραφίζω είμαι αφοσιωμένος απόλυτα στο χαρτί, στον τρόπο με τον οποίο κάνω το σχέδιο. Δε νομίζω ότι υπάρχουν ειδικές προτιμήσεις.

-Από τις εκδόσεις Διόπτρα επανακυκλοφορούν όλα τα βιβλία σας. Τώρα τι ετοιμάζετε;

Γ.Ξ.: Τα πάντα. Ακόμα δεν ξέρω ακριβώς, γιατί όλο αυτό το πολύχρωμο που βλέπετε εδώ στην έκθεση, όλος αυτό ο χείμαρρος χρωμάτων, των λεπτομερειών όπως λέγαμε κλπ., δεν ξέρω ακόμα πού θα με οδηγήσει. Αλλά, κάτι νομίζω μέσα μου, χωρίς να ξέρω ακριβώς τι, κάτι προετοιμάζεται. Ίσως με πιο αργούς ρυθμούς και πιο διστακτικούς από άλλα χρόνια, ίσως και λόγω ηλικίας. Δεν ξέρω. Πάντως νομίζω ότι σιγά σιγά θα έχω την ανάγκη να γράψω κάτι υποθέτω.

Φωτογραφίες: Ράνια Παπαδοπούλου

Η «Έκθεση ανεπανόρθωτη» παρουσιάζεται έως τις 29 Απριλίου στην Gallery Genesis: Χάρητος 35 - Κολωνάκι, τηλ.: 211 7100566. Ώρες λειτουργίας: Τρίτη, Πέμπτη και Παρασκευή: 11:30 - 21:30, Τετάρτη και Σάββατο: 11:30 - 15:30.

Περισσότερες πληροφορίες αναζητήστε στο: http://www.gallerygenesisathens.com/

Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 2017