Γεννημένος το 1960 στη Ρουμανία και πιο συγκεκριμένα στο Βουκουρέστι, ο Peter Sragher σπούδασε γερμανική και αγγλική φιλολογία στο πανεπιστήμιο της πόλης όπου γεννήθηκε. Είναι πρόεδρος του τμήματος λογοτεχνικής μετάφρασης του Βουκουρεστίου της Ένωσης Ρουμάνων Συγγραφέων. Έχει εκδώσει μέχρι στιγμής οκτώ ποιητικές συλλογές, οι οποίες κυκλοφόρησαν τόσο στη Ρουμανία όσο και στο εξωτερικό, η τελευταία εκ των οποίων το 2020, υπό τον τίτλο Poemele dunării / danube poems εκδ. BrumaR, Timișoara. Το 2017 εξέδωσε ένα βιβλίο πεζογραφίας, με τίτλο Cartea lui David (Το βιβλίο του David), με ακουαρέλες τoυ David-Thomas Sragher (εκδ. BrumaR). Έχει μεταφράσει σύγχρονους Αυστριακούς ποιητές: Bernhard Widder, Ernst David, Gerhard Kofler, Bruno Weinhals  και Christian Loidl (σε δίγλωσσες και τρίγλωσσες εκδόσεις). Έχει συμμετάσχει σε πολλά φεστιβάλ ποίησης στη Ρουμανία και στο εξωτερικό. Είναι αρχισυντάκτης του μηνιαίου διαδικτυακού περιοδικού για τη λογοτεχνική μετάφραση Revista de Traduceri Literare.

Είχα την ευκαιρία να γνωρίσω τον ποιητή –performer Peter Sragher, τον Μάιο του 2018, κατά την παρουσίαση της ποιητικής του συλλογής Η άνοδος στην Ακρόπολη, η οποία πραγματοποιήθηκε υπό την σκιά του ιερού βράχου, στο Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Οι στοχασμοί ενός αλλόγλωσσου ποιητή που σχετίζονται με την Ελλάδα, θέτουν το ερώτημα της ταυτότητας του άλλου. Ποιες μπορεί να είναι οι σκέψεις του για την χώρα μας; Εξακολουθεί άραγε η ελληνική κοινότητα  της Ρουμανίας, να είναι δίαυλος μεταλαμπάδευσης της ελληνικότητας; Η ποιητική συλλογή, στην εξαιρετική απόδοση της Άντζελας Μπράτζου και του Σταύρου Δεληγιώργη, είναι ένα απολαυστικό γλωσσικό ταξίδι ποιητικής διερεύνησης, όπως και η συνέντευξη που ακολουθεί.

-Ποιος είναι ο Peter Sragher και τι θα ήθελε να γνωρίζουν οι Έλληνες αναγνώστες για εκείνον;

Είμαι ποιητής και μεταφραστής. Ασχολούμαι επίσης με τη διοργάνωση λογοτεχνικών εκδηλώσεων τόσο στη Ρουμανία όσο και στο εξωτερικό. Δυο πράγματα που μου αρέσει να κάνω είναι να προάγω τον πολιτισμό, να ζω μέσω του πολιτισμού. Συντονίζω το Τμήμα Λογοτεχνικής Μετάφρασης του Βουκουρεστίου, της Ένωσης Ρουμάνων Λογοτεχνών. Εκδίδουμε το μοναδικό περιοδικό λογοτεχνικής μετάφρασης στη Ρουμανία (μηνιαίο, διαδικτυακό). Διοργανώνουμε επίσης συναντήσεις λογοτεχνικής μετάφρασης, έτσι ώστε να αναγνωριστεί περισσότερο αυτό το τόσο δύσκολο αλλά συγχρόνως και τόσο όμορφο επάγγελμα στη Ρουμανία. Πρόσφατα διοργανώσαμε, με τη βοήθεια του κ. Βεντούρα, προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων (Hellenic Authors’ Society), δύο διαδικτυακές ποιητικές συναντήσεις με επτά Ρουμάνους και επτά Έλληνες ποιητές. Μία από αυτές μπορείτε να την παρακολουθήσετε στον σύνδεσμο: https://www.fitralit.ro/31-05-2022-intalnire-poetica-virtuala-a-unor-poeti-greci-si-romani/. Ως ποιητής αγαπώ τους τόπους εκείνους που γίνονται τόσο ποιητικοί στη σκέψη μου έτσι ώστε να μεταμορφωθούν μέσα από τις λέξεις μου σε ποίηση. Μια μυρωδιά, μια εικόνα, ένα πρόσωπο μπορούν να γεννήσουν ένα ποίημα. Αρκεί μόνο να βλέπεις τα πράγματα με τα μάτια της ψυχής. Οπότε, μου αρέσει τόσο η συγγραφή όσο και η προώθηση του πολιτισμού, της λογοτεχνίας.

-Ποιοι ήταν οι συγγραφείς και οι ποιητές που αγαπήσατε πριν ξεκινήσετε να γράφετε και ποιους προσθέσατε στη συγγραφική σας διαδρομή;

Πηγή έμπνευσης ήταν ο εθνικός ποιητής της Ρουμανίας Mihai Eminescu, όπως επίσης και οι ποιητές George Bacovia και Tudor Arghezi. Εξίσου με είχαν γοητεύσει οι Γερμανοί ποιητές Johann Wolfgang von Geothe, Gerard Manley Hopkins, Rainer Maria Rilke, αλλά και σύγχρονοι ποιητές όπως οι Κωνσταντίνος Καβάφης, Paul Celan, Dylan Thomas, T.S. Eliot, Allen Ginsberg, Anne Waldman και άλλοι.

-Ποια είναι η αξία του λόγου – των λέξεων, την εποχή της υπερπληροφόρησης; 

Ο λόγος και οι λέξεις μπορούν να έχουν μεγάλη δύναμη, όταν χρησιμοποιούνται τα σωστά ρητορικά σχήματα έτσι ώστε να διατηρείται ακέραιο το ενδιαφέρον του κοινού. Υπάρχει όμως, όπως όλοι γνωρίζουμε, μια μεγάλη πρόκληση: τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία αμβλύνουν την εστίαση στις λέξεις, συσσωρεύουν στο διαδίκτυο ιστορίες σύντομης διάρκειας, με μη ενδιαφέρουσες πληροφορίες. Πρέπει επομένως να υπάρχει ιεράρχηση αξιών και να είμαστε επιλεκτικοί. Να προωθούμε την ποίηση, και γενικότερα τον πολιτισμό, με τρόπο που να είναι ελκυστικός για όλους εκείνους, διανοούμενους και μη, που λαχταρούν την ομορφιά στην τέχνη του λόγου.

-Ποια είναι η σημασία, η ανάγκη και η πρόσληψη της ποίησης, την ιδιαίτερη περίοδο που διανύουμε;

Η ποίηση είναι μόνο μία από τις μορφές τέχνης στο τοπίο της λογοτεχνίας και του πολιτισμού, γενικότερα. Πριν από δεκαετίες η ποίηση αμφισβητήθηκε από τον κινηματογράφο, το ραδιόφωνο, την τηλεόραση. Σήμερα, από τα social media. Πρέπει να βρει νέους τρόπους προσέγγισης του αναγνωστικού κοινού, μέσα από αναγνώσεις που παρουσιάζουν το βιβλίο μόλις κυκλοφορήσει, αναγνώσεις που θα καταφέρνουν να συνδέουν το αναγνωστικό κοινό με τον ποιητή. Αυτές οι αναγνώσεις πρέπει να σχεδιάζονται με τρόπο έτσι ώστε να ελκύουν το κοινό, και να πολλαπλασιάζουν την επιθυμία για αναγνώσεις - εκδηλώσεις ποίησης. Ο ποιητής πρέπει να μετατρέπεται σε ηθοποιό, να οδηγεί την ποίηση στην ψυχή τού κάθε μεμονωμένου ατόμου που παρακολουθεί μια εκδήλωση.

-Ποιος είναι ο ρόλος της ποίησης σήμερα στον καθορισμό των συλλογικών ταυτοτήτων; Προσδιορίζει μια γλωσσική κοινότητα, εθνική ή κινείται μάλλον προς μια δυναμική ευρωπαϊκή, ή ίσως και παγκόσμια;

Υπάρχουν πάρα πολλές τάσεις στην ποίηση. Μόνο στη Ρουμανία, τα τελευταία 25 χρόνια είχαμε πολλές διαφορετικές τεχνοτροπίες. Τι να πούμε για την ποίηση slam, την ηχητική ποίηση (η οποία ξεκίνησε πριν από περισσότερα από εκατό χρόνια, αλλά έχει νέους δεξιοτέχνες σήμερα). Έχουμε προφανώς την κλασική μορφή ποίησης, την ποίηση του κενού στίχου και ούτω καθεξής, τάσεις που επιβιώνουν χάρη στους τους λάτρεις διαφορετικών τεχνοτροπιών ποίησης και διαφορετικές ποιητικές γενιές. Εκτός από την κλασική ποίηση και τα επώνυμα φεστιβάλ που την προωθούν, υπάρχουν επίσης φεστιβάλ, κυρίως στις ΗΠΑ αλλά και στην Ευρώπη, με εκδηλώσεις ανοικτού μικροφώνου, που δίνουν φωνή στους υπόλοιπους ποιητές. Η ποίηση slam, η οποία αναπτύχθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες στις αρχές της δεκαετίας του ’80 του προηγούμενου αιώνα, έχει γίνει μια παγκόσμια τάση, όπου η ραπ συναντά την ποίηση.

-Ποια είναι η σχέση ποίησης και υποκειμενικότητας; Υπάρχει «καθαρό» ποιητικό εγώ;

Η ποίηση είναι το καθαρό εγώ. Γενικά είναι η πιο βαθιά προσωπική λέξη-τέχνη-εικόνα που μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει ήχους. Συχνά οδηγεί στην ουσία τα συναισθήματα και τις σκέψεις των ποιητών. Ακόμα κι αν προσπαθεί φαινομενικά να αντικειμενοποιήσει τον εσωτερικό εαυτό και την πραγματικότητα, είναι επίσης η πιο προσωπική εμπειρία που ένας ποιητής μπορεί να νιώσει. Μετά τη μουσική, φυσικά.

-Μεταφραστικότητα στην ποίηση και στην πεζογραφία. Ποια είναι η γνώμη σας;

Η δυνατότητα να μεταφραστεί ένα έργο ποιητικό ή πεζό σε άλλη γλώσσα αντιμετωπίζει μια σειρά προβλημάτων. Γιατί κάθε γλώσσα έχει τη δική της συγκεκριμένη φωνητική απεικόνιση, η οποία διαφέρει από αυτήν των άλλων γλωσσών. Επιπρόσθετα, η γραμματική έχει διαφορετικούς κανόνες σε δύο διαφορετικές γλώσσες. Οι λέξεις εμπεριέχουν διαφορετικές έννοιες, ή αποχρώσεις, που έχουν να κάνουν με τη συγκεκριμένη κουλτούρα, με τις πολιτιστικές συνήθειες. H μετάφραση είναι μια προσέγγιση προς τη γλώσσα-στόχο. Κατά τη γνώμη μου, το πιο σημαντικό καθήκον ενός μεταφραστή είναι να μεταφέρει το πνεύμα του συγγραφέα και της γλώσσας προέλευσης στη γλώσσα-στόχο.

-Τα ποιήματά σας έχουν μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες. Συνεργάζεστε με τους μεταφραστές που μεταφράζουν ποιήματά ή κείμενά σας σ’ αυτές;

Ναι, οφείλω να το κάνω. Η μητρική μου γλώσσα είναι η Ρουμανική. Γνωρίζω Γερμανικά και Αγγλικά. Έτσι όταν μεταφράζω τα ποιήματά μου στα Γερμανικά ή στα Αγγλικά, συμβουλεύομαι φυσικούς ομιλητές από τις δυο χώρες, για να είμαι σίγουρος ότι τα ποιήματα μιλούν στο αναγνωστικό κοινό αυτών των χωρών. Έχοντας καλή γνώση των Γερμανικών και των Αγγλικών, μπορώ να δεχτώ ή να αρνηθώ προτεινόμενες εκδοχές, αν θεωρώ ότι δεν μεταδίδουν το πνεύμα της ποίησής μου. Στις γλώσσες που δεν γνωρίζω είναι πιο δύσκολο, μια και ποιητικές μου συλλογές έχουν εκδοθεί στα Κινεζικά όπως και στα Ελληνικά, όπως επίσης και σε κριτικές παρουσιάσεις περιοδικών πολλών άλλων γλωσσών.

-Στο πλαίσιο της διακειμενικότητας, ποια πιστεύετε ότι είναι η σχέση της λογοτεχνίας με τις άλλες τέχνες;

Σύμφωνα με τους Λατίνους: ut pictura poesis. Η σχέση μεταξύ ποίησης και ζωγραφικής είναι ισχυρή, πραγματικά σημαντική. Εγώ ο ίδιος έγραψα ποιήματα εμπνεόμενος από πίνακες αλλά και ένα αρχαίο γλυπτό. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα, έγραψα ένα ποίημα εμπνεόμενος από τον Δισκοβόλο που βρίσκεται μπροστά από το αρχαίο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας. Επίσης δύο ζωγράφοι, φίλοι μου, εμπνεύστηκαν και ζωγράφισαν πίνακες αφού διάβασαν μερικά από τα ποιήματά μου. Ποίηση και μουσική: Ένας συνθέτης σύγχρονης μουσικής έγραψε ένα κομμάτι με φωνή για σοπράνο εμπνεόμενος από ένα ποίημά μου. Έχουμε το παράδειγμα του Μιχαήλ Αγγέλου, που έγραψε όμορφα ποιήματα. Στη Ρουμανία, η Floarea Țuțuianu, μία προικισμένη ποιήτρια, είναι επίσης ζωγράφος.

-Γνωρίζετε τη σύγχρονη ελληνική ποίηση και πεζογραφία; Υπάρχει κάποιος ποιητής ή συγγραφέας που θαυμάζετε ιδιαίτερα;

Ο Καβάφης και ο Ρίτσος είναι δύο από τους αγαπημένους μου ποιητές και, από τη νεότερη γενιά, ο Αντώνης Φωστιέρης, η Λιάνα Σακελλίου, ο Μανόλης Πρατικάκης. Η Ελλάδα έχει δυνατή ποιητική σκηνή και μια απίστευτη παράδοση, που επέζησε στο πέρασμα των αιώνων και ενδυναμώνεται όλο και περισσότερο.

Αδημοσίευτο ποίημα

μέσα στην τρικυμία γεννήθηκε η Ακρόπολη

πολύ καιρό πριν ήμουν

απλώς πέτρα και αγάπη

η πέτρα απ᾽ την οποία ο Παρθενώνας

 χτίστηκε

η αγάπη μου

προίκισε την πέτρα

με λάμψη

η αγάπη μου

έδωσε στην πέτρα

ζωή

ζωντανή πέτρα ήμουν εγώ

όχι πέτρα σκληρή

ήμουν άνεμος της πέτρας

ήμουν βλέμμα της πέτρας

ήμουν η ψυχή της

                                πέτρας

γρήγορη σαν βέλος ήταν η

                αγάπη μου

για το Αιγαίο

που μου μετέτρεψε

το πρόσωπο

σε χρώμα

το Αιγαίο πέλαγος

με αγκάλιασε με

μια σφοδρή τρικυμία

για να δοκιμάσει

                την αγάπη μου

μέσα στην τρικυμία γεννήθηκε

                η Ακρόπολη

όταν παρέλαβαν το πέτρινο σώμα μου

οι λιθοξόοι

και το μετάλλαξαν

στο πρόσωπο των θεών

έγινα

ένα ζων θαύμα

το πρόσωπο των θεών

κι έτσι έδωσα

όλη μου την αγάπη

πάει πολύς καιρός

στους θεούς

και άλλαξα σε

σκληρή πέτρα

σκληρός σαν πέτρα

πέτρα για πάντα

ο βράχος θεμέλιο του ναού

Δημοσιεύτηκε 10/8/2022 στο περιοδικό Insula Europea: https://www.insulaeuropea.eu/2022/08/10/giorgia-karvunaki-intervista-peter-sragher/