Δύο χρόνια συμπληρώθηκαν σήμερα, Κυριακή 18 Αυγούστου 2024, από την ημέρα που ο σπουδαίος καλλιτέχνης Τσιμάρας Τζανάτος πέρασε στην αιωνιότητα, γεμίζοντας μας θλίψη.

Ο Τσιμάρας δεν ήταν μόνο ένας σπουδαίος καλλιτέχνης, αλλά και ένας σπουδαίος άνθρωπος με ήθος, αξιοπρέπεια, ευγένεια και σεβασμό προς τους άλλους. Ήταν ένας άνθρωπος που σε ενέπνεε να ζήσεις αγαπώντας όλο τον κόσμο. Αυτή η αγάπη του για τη ζωή διακρίνεται στο σύνολο του έργου του. Άλλωστε όπως έγραφε «Αυτό το ζ στη ζωή, όλο βουίζει»

Η συνέντευξη που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στις 15/12/2021, με αφορμή την ποιητική συλλογή «Αγνώστου Η βία του βίου».

****

«Έψαχνες το άλλο σου μισό,
ενώ σου έλειπες ολόκληρος».

Ξεφεύγοντας από τα λογοτεχνικά και θεατρικά έργα, που έχει χαρίσει στο κοινό, ο βραβευμένος με βραβείο «Κ. Κουν 2018» για το θεατρικό του έργο «Δεσποινίς Δυστυχία» συγγραφέας Τσιμάρας Τζανάτος, παρουσιάζει την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Αγνώστου Η βία του βίου» (Ποιήματα 2010-2021), που κυκλοφορεί από την Κάπα Εκδοτική.
Ο άγνωστος αναγνώστης αποτέλεσε τον συνοδοιπόρο του Τσιμάρα Τζανάτου, ο οποίος μας καταθέτει ένα ποιητικό πόνημα με εμπειρίες ζωής, σκέψεις και καταστάσεις, που καταργούν το «ανήκειν» και μας αποδεικνύουν τα κοινά μας βιώματα, ανεξαρτήτως προσώπου και εποχής.
Με τον Τσιμάρα Τζανάτο συναντηθήκαμε στο κέντρο της Αθήνας και αφήσαμε την ίδια την ποίησή του να καθοδηγήσει τη συζήτηση που ακολουθεί.

Συνέντευξη του Τσιμάρα Τζανάτου στη Ράνια Παπαδοπούλου

-Τα ποιήματα της συλλογής γράφτηκαν μεταξύ 2010 – 2021. Την περίοδο του εγκλεισμού κοινοποιούσες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποσπάσματα των ποιημάτων με την υπογραφή «Αγνώστου».

Τ.Τ.: Γι’ αυτό και την κράτησα στον αρχικό τίτλο, σαν μέρος του τίτλου.  Αγνώστου «Η Βία του Βίου». Αυτά τα ποιήματα ενώ χτίζονταν πάνω από μία δεκαετία, ταυτόχρονα τα επικοινωνούσα προς  τα έξω, χωρίς να λέω ότι είναι δικά μου. Στην αρχή, όλοι θεωρούσαν ότι ήταν κάποιου άλλου. Σταδιακά κατάλαβαν ότι ήταν δικά μου και το σεβάστηκαν. Πολλοί με ρωτούσαν αν φοβόμουν μήπως μου τα πάρουνε. Όχι δεν φοβόμουν και είχα και απόλυτο δίκιο, γιατί ο άλλος το σεβάστηκε. Πολλά από αυτά τα ποιήματα διασώθηκαν μέσα από τις αναδημοσιεύσεις.  Όταν έψαξα μερικά που δεν τα είχα στο αρχείο μου, τα βρήκα μέσα από τις αναδημοσιεύσεις των αναγνωστών.  Αυτό μου έδωσε την ώθηση κι ένα feedback το πόσο αυτά τα πράγματα είχαν μια δυνατότητα μεγάλης σύνδεσης.  Είναι πολύ σημαντικό ένας άνθρωπος να σου στέλνει ένα μήνυμα και να σου λέει ότι αυτό που έγραψες συμπυκνώνει ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής του, που είχε χρόνια στο μυαλό του και δεν έβρισκε τις λέξεις να το πει.  Καμιά φορά σκεφτόμουν αν θα γίνει κατανοητό αυτό που γράφω. Είχα δημιουργήσει ένα ανοιχτό εργαστήρι. Οπότε ακόμα και αλλαγές που γίνονταν μέσα στον χρόνο τις ξανανέβαζα.

-Οπότε, πλέον κρατάμε στα χέρια μας μία ποιητική συλλογή περίπου διακόσιες σελίδες για τη βία του βίου. Σε απασχολεί ιδιαιτέρως η κάθε μορφής βία;

Τ.Τ.: Και η βία ως καθημερινότητα και ως μέρος, ως διαδικασία αναμόρφωσης του ανθρώπου από τον πολιτισμό στην ουσία. Δηλαδή, υπάρχει μία βία που είναι φανερή.  Η βία που ζει κάθε άνθρωπος στην εποχή του και στην κοινωνία διαφέρει.  Υπάρχει μία συνεχής βία, η βία του πολιτισμού. Ο άνθρωπος για να εκπολιτιστεί, περνάει από κακοποιητικούς μηχανισμούς βίας. Αυτό μας «χτίζει» κι εμείς ξεχνάμε ότι κακοποιηθήκαμε. Αν κανείς σκεφτεί πώς χτίστηκε αυτό που θεωρεί ως η ταυτότητά του από τα παιδικά του χρόνια, πραγματικά θα έπρεπε να τρομάξει από τους μηχανισμούς που έχει περάσει για να γίνει αυτό που είναι. Πώς μάθαμε να περπατάμε, να μιλάμε, να είμαστε αυτό που θεωρούμε ο εαυτός μας και συχνά δεν είναι αυτό; Γι’ αυτό και δυσφορούμε μέσα στον εαυτό που φέρουμε. Κάποιος μάς τον επέβαλε. Αυτό σημαίνει, πως υπήρξε πραγματικά ένας μηχανισμός κακοποίησης και βίας. Γι’ αυτό φέρουμε τραύματα. Ο κάθε άνθρωπος φέρει τραύματα.  Πολύ συχνά τα αγνοεί ή πιστεύει πως είναι άλλα. Αλλά υπάρχουν πολύ βαθιά τραύματα. Δεν υπάρχει άνθρωπος χωρίς τραύματα. Η ζωή είναι ένα τραύμα. Το τραύμα προέρχεται πάντα από κάτι βίαιο που θέλει να ανατρέψει τη ζωή.

-Και το «ζ» της ζωής που βουίζει;

Τ.Τ: Αυτό το «ζ» της ζωής είναι το μόνο ελπιδοφόρο, γιατί είναι αυτό που σε οδηγεί εν τέλει να φύγεις από το τραύμα, να το προσπεράσεις, να το επεξεργαστείς και να πας παρακάτω.  Ναι είναι πολύ ωραίο και σημαντικό αυτό που λες.  Αυτό το «ζ» στη ζωή που όλο βουίζει, δε σέβεται την νεκρική μας ησυχία.  Θα μας ξυπνήσει. Ακόμα και σήμερα που μιλάμε, υπάρχει κάτι που βουίζει και αν το ακούσουμε θα οδηγηθούμε προς μία φωτεινή πλευρά.  Με όλα τα θέματα που υπάρχουν, είτε πρόκειται για την πανδημία, είτε για θέματα που αφορούν το περιβάλλον, είτε θέματα κοινωνικά, είτε πολιτικά, είτε προσωπικές σχέσεις. Πας προς τη ζωή.  Πάντα το ακούς το «ζ» που βουίζει τη ζωή.  Όπως ακούς και το βουητό μιας δυσφορίας που έχεις μέσα σου.  Συνήθως το μεταφράζουμε ή το παραφράζουμε και σκεφτόμαστε ότι δεν υπάρχει και δίνουμε μια ευκαιρία ακόμα.  Καμιά φορά δεν χρειάζεται γενικότερα. Δε χρειάζεται να δίνουμε ευκαιρίες, εκεί που έχουμε ήδη τραυματιστεί πολύ σκληρά. 

«Η ευτυχία υπάρχει
μόνο σαν αναπόληση»

-Στο τρίτο ποίημα της συλλογής αναφέρεις «Αγαπάω εύκολα/αλλά κραταιά/Γνωρίζω τη θνητότητα των αισθημάτων/ πάω στον τάφο τους καθημερινά/ και αφήνω παιδικά παιχνίδια/ στο μετά θάνατον ελπίζω».

Τ.Τ.: Το αγαπώ πολύ αυτό το ποίημα.  Είναι σχεδόν κυριολεκτικό, παρ’ ότι πάντα η ποίηση ή η τέχνη είναι μια μεταφορά.  Αλλά, γνωρίζω πόσο θνητά είναι και γι’ αυτό το αγαπώ.  Η ζωή είναι μια θνητότητα.  Αν καταλάβει κανείς την θνητότητα τότε θα καταλάβεις και το μεγαλείο.  Είμαστε μια τυχαία στιγμή στο σύμπαν.  Πραγματικά. Δεν το λέω θεολογικά, γιατί δεν είμαι θρησκευόμενος ούτε πιστεύω, αλλά δεν μπορώ να μην καταλάβω και να μην έχω υπ’ όψη μου ότι είμαστε ο κόκκος μιας τρομακτικής ερήμου, η οποία προκαλεί ένα δέος.  Δηλαδή, αν σκεφτείς πως είμαστε μια μαγική συγκυρία, με αυτά τα έμβια όντα που υπάρχουν σε αυτό το σημείο που λέγεται γη μέσα σε ένα τεράστιο σύμπαν, σταματάει το μυαλό σου. Αυτό είναι ένα μεγάλο δώρο.

-Τσιμάρα τι είναι η ευτυχία;

Τ.Τ.: Δεν υπάρχει ευτυχία.  Εάν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς.  Η ευτυχία δεν υπάρχει, υπάρχουν στιγμές χαράς που μπορούν να έχουνε μία διάρκεια και καμιά φορά αυτή η διάρκεια, στην αναπόληση μπορεί να πάρει την μορφή της ευτυχίας.  Η ευτυχία υπάρχει μόνο σαν αναπόληση. 

-Και η καθημερινότητα;

Τ.Τ.: Η καθημερινότητα είναι (γέλια) το μόνο πράγμα που δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει. Είναι εκεί πάντα παρών. Για ‘μένα η καθημερινότητα είναι το επώνυμο της πραγματικότητας.  Το μικρό, όπως σου συστήνεται η πραγματικότητα και λες «Πώς σας λένε; Πραγματικότητα.  Το επώνυμό σας;  Καθημερινότητα.»  (γέλια) Αλλά, η καθημερινότητα, παρ’ ότι καμιά φορά την έχουμε συνδέσει με την ρουτίνα και το βαρετό, έχει και μια άλλη όψη.  Η καθημερινότητα έρχεται για να σου αποκαλύψει τη ζωή.  Δηλαδή, τον μηχανισμό της ζωής που σε κρατάει σταθερό, όρθιο, σαν ένα τρένο που πάντα έχει ράγες και προχωράει.  Γιατί, εάν βγάλεις το τρένο από τις ράγες, αυτό είναι το τέλος.  Εάν ο άνθρωπος ήταν τρένο εκτός των ραγών του, όπως αισθάνεται πολύ συχνά, τότε αυτό θα ήταν το τέλος της ψυχής και της ύπαρξης.

-Ευτυχώς όμως, δεν έχουμε φτάσει ακόμα σε αυτό.

Τ.Τ.: Όχι αλλά οι άνθρωποι φτάνουν σε αυτό σε προσωπικό επίπεδο.  Αισθανόμαστε παροπλισμένοι έξω από τον δρόμο από κάπου που δεν μπορείς να μπεις ξανά μέσα στον κόσμο.  Η ζωή δεν είναι εύκολη.  Δηλαδή, ακόμα και η αναπνοή μας είναι μια λειτουργία που θεωρούμε πως είναι πάρα πολύ φυσική.  Ένα μικρό πρόβλημα υγείας να έχεις, αμέσως καταλαβαίνεις τι κόπο κάνει ο ίδιος ο οργανισμός για να αναπνεύσει. Πολύ περισσότερο, ακριβώς επειδή η αναπνοή συνδέεται και με τον λόγο, για να πούμε μια λέξη μπαίνουν σε λειτουργία τόσο σημαντικά όργανα του σώματος που δεν το έχουμε καταλάβει. Πρόσφατα αντιμετώπισα ένα πρόβλημα υγείας, αν και το σκεφτόμουν νωρίτερα, συνειδητοποίησα τι κόπο χρειάζεται η αναπνοή, αυτό που θεωρούμε πολύ απλό.  Αλλά, δεν είναι τυχαίο ότι η αναπνοή συνδέεται με τη ζωή. Για να επαληθεύσουμε ότι ο άνθρωπος ζει, πλησιάζουμε το αυτί μας για να ακούσουμε την ανάσα του.  Είναι η ανάσα του εκεί;  Ή και στον έρωτα ας πούμε.  Η ανάσα του άλλου είναι που μας τραβάει.  Πχ.  στον έρωτα λέμε  ότι ταίριαξαν οι ανάσες μας.  Κι αυτό είναι μία από τις πιο ερωτικές κουβέντες που μπορείς να πεις. «Έχουν ταιριάξει οι ανάσες μας».  Αυτό είναι πολύ σπουδαίο.  Στην ασθένεια ο άνθρωπος αισθάνεται τόσο μόνος και τόσο ανήμπορος.  Τότε δεν είναι ούτε η Ράνια ούτε ο Τσιμάρας.  Είναι ένα μικρό ανήμπορο όν στο κέντρο του σύμπαντος.  Αισθάνεσαι αυτή την ανημπόρια, που είναι ένα τρομακτικό αίσθημα. 

-Η περίοδος της πανδημίας μας έχει κάνει να αντιληφθούμε την αξία της καθημερινότητάς μας;

Τ.Τ.: Θα έπρεπε. Πάρα πολύς κόσμος σίγουρα έχει αντιληφθεί ότι η καθημερινότητα είναι ένα πολύ σημαντικό πράγμα, απαραίτητο για τη ζωή.  Όταν την χάνεις το αντιλαμβάνεσαι.  Όμως, πάρα πολύ εύκολα θα το ξεχάσουμε. 

-Ο άνθρωπος αρέσκεται στο να ξεχνά από τη φύση του ή αυτό αποτελεί μία άμυνα του οργανισμού του;

Τ.Τ.: Ο άνθρωπος αρέσκεται στο να ξεχνά.  Θεωρώ ότι η φύση του ανθρώπου είναι συντηρητική.  Επαναστατεί μόνο στην μεγάλη ανάγκη.  Μπορεί να κάνει και την πιο λάθος επανάσταση από ανάγκη.  Ο άνθρωπος πολύ συχνά στην προσπάθεια να ζήσει, πεθαίνει.  Αυτό είναι ένα πρόβλημα που έχουμε.  Πολύ συχνά, λέμε πόσο καταστροφικοί γινόμαστε, γιατί προσπαθώντας να ζήσουμε, πάμε στο θάνατο.  Αυτή είναι η παραδοξότητα του ανθρώπου.  Δεν νομίζω πως έχει αυτή την αυτοκαταστροφικότητα άλλο είδος του ζωικού βασιλείου. Δεν έχω δει ποτέ ένα σκύλο να πηγαίνει προς την αυτοκαταστροφή.  Ανθρώπους έχουμε δει καθημερινά.

Δεν υπάρχει πιο αισιόδοξο πράγμα
από την τέχνη.

-Στο ποίημα 19 βλέπουμε μία Ελλάς, με ένα λάμδα.

Τ.Τ.: Ναι.  Προτείνω να γράφεται με ένα λάμδα και όχι με δύο.  Είμαστε μια χώρα που έχει διπολικότητα.  Αυτό λέει στην ουσία.  Είμαστε μια χώρα που φαντασιώνεται ότι είναι κάτι άλλο από αυτό που είναι κι ένας λαός που νομίζει ότι είναι κάτι άλλο από αυτό που είναι.  Αυτό νομίζω ότι είναι το πρόβλημά μας.  Δεν έχουμε καμία αντικειμενική γνώση και συνείδηση του ποιοι είμαστε σαν άτομα, σαν λαός και κυρίως σαν χώρα.  Ζούμε φαντασιακά.  Κι έχουμε αποφασίσει ότι έχουμε πίσω μας ένα παρελθόν αίγλης -μιλάω για τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, που στην πραγματικότητα απέχουμε πάρα πολύ απ’ αυτό - κι αυτό δημιουργεί κάτι κακομαθημένα παιδιά που απλώς έφυγαν από μία πλούσια οικογένεια.  Δεν είναι ότι φέρουμε ένα σημαντικό βάρος μιας παιδείας ή ενός πνεύματος. Δεν το φέρουμε.  Πολύ συχνά, μπορείς να συναντήσεις ξένους λαούς που έχουν αυτή την κληρονομιά.  Εμείς δεν νομίζω πως την έχουμε.  Είμαστε σαν κακομαθημένα παιδιά μικροαστών, που  οι γονείς τους κάποτε είχαν λεφτά κι αυτά νομίζουν ότι πάντα θα μπορούν να οδηγούν μια «πνευματική Porche».  Δεν μπορείς να οδηγείς την πνευματική Porche, αφού δεν ξέρεις να κάνεις ούτε ποδήλατο. 

-«Εκείνη η αγωνία να σε ακούσουν/ σε κατάντησε τενεκέ/ παράγεις θόρυβο/ ησύχασε/ δε θα γίνεις ποτέ η μουσική/ παύση γεννήθηκες», αναφέρεις στο ποίημα 126.

Τ.Τ.: Όσο περίμενα να έρθεις, σκεφτόμουν ότι στην ουσία, τα ποιήματα κάθε φορά ξεκινούν για να καταρρίψουν ένα κοινωνικό αξίωμα που είναι κοινώς αποδεκτό.  Ξεκινούν βάζοντας ένα αξίωμα και στο τέλος έρχεται μία κλωτσιά ή ένα πολύ δυνατό χαστούκι για να στο ανατρέψει και να σου πει ότι το αξίωμα που θεωρούσες και βασιζόσουν σε αυτό δεν έχει θεμέλιο. Από την άλλη, υπάρχουν κάποια ποιήματα τα οποία από την αρχή μπαίνουν για να καταρρίψουν εξαρχής τα αξιώματα που θεωρούμε ότι έχουμε.  Το βιβλίο βάζει μεγάλα ερωτήματα, που  έχουν το βάρος μιας απάντησης, αλλά το κάνει μόνο μέσα στο πλαίσιο μιας διαδικασίας αντίρρησης. Αυτό το βιβλίο είναι κοινωνικός αντιρρησίας.

-…που περιγράφει τη ζωή…

Τ.Τ.:  Περιγράφει τη ζωή δείχνοντας σου ένα φωτεινό σημείο για να πας. Πολλοί μου λένε ότι έχει σκοτάδι μέσα του.  Ναι, αλλά μέσα από το σκοτάδι σου δείχνει την φωτεινή πλευρά των πραγμάτων. Δεν είμαι υπέρ του χαρακτηρισμού αισιόδοξου – απαισιόδοξου.  Η τέχνη ό,τι και να γράψεις ακόμα και το πιο τρομακτικό πράγμα να καταγράψεις, η ίδια η χειρονομία, έχει μια αισιοδοξία.  Σημαίνει ότι θα ζήσεις, θα πας παρακάτω και θα μείνει κάτι καταγεγραμμένο. Δεν υπάρχει πιο αισιόδοξο πράγμα από την τέχνη.  Η τέχνη αισιοδοξεί από την φύση της.  Χαράσσει κάτι, κάπου, το οποίο ίσως μείνει δια παντός.  Αυτή η χειρονομία και μόνο είναι σαν τις αρχαίες βραχογραφίες που έχει μείνει ένα χέρι, μια ζωγραφισμένη παλάμη. Αυτό είναι ένα πολύ αισιόδοξο μήνυμα: είμαστε εδώ μέσα στον χρόνο και επιβιώνουμε.  

"Η ποίηση θα είναι πάντα μέσα σε ό,τι κάνω"

-Το βιβλίο περιλαμβάνει 171 ποιήματα και ενδιάμεσα υπάρχουν 5 ποιήματα μη αριθμημένα, που λειτουργούν ως γέφυρες χωρίζοντας το βιβλίο σε ενότητες. Στο τελευταίο ποίημα γράφεις «Αν τώρα γράφω/ είναι επειδή κάποτε από κάτι παραγράφτηκα/ περιγράφω τη διαγραφή μου/ υπογράφοντας με τη στάχτη» Από αυτή τη στάχτη ωστόσο, συνήθως έρχεται και η αναγέννηση. Έχοντας στο μυαλό μας τη στάχτη του συγγραφέα, πώς μπορούμε να μιλάμε για στάχτη, όταν από τη «στάχτη» πηγάζει η ζωή;

T.T.: Ναι ισχύει. Είναι ακριβώς όπως το είπες. Υπάρχει κι άλλο ένα ποίημα που για να καταρρίψει αυτό το πράγμα λέει ότι το πατρικό όνομα της στάχτης είναι φωτιά. Οπότε, πάντα μέσα στη στάχτη θα υπάρχει μια σπίθα για να γεννηθούν πράγματα.  Ή θα έχεις πάντα στον νου σου, θα σου θυμίζει ότι μπορείς να βάλεις μία φωτιά.  Να ζωοδοτήσεις κάτι, μ’ αυτήν την έννοια. 

-Έχεις γράψει λογοτεχνικά και θεατρικά έργα. Η «βία του βίου» είναι το πρώτο σου ποιητικό βιβλίο. Ωστόσο, διακρίνουμε μία θεατρικότητα στον τρόπο γραφής σου. Το θέατρο είναι ένα «αίτημα» στον τρόπο γραφής σου;

Τ.Τ.: Θα έλεγα πως ναι, αν και το πιο σωστό θα ήταν αυτό που μου έλεγαν παλιότερα, ότι η ποίηση θα είναι πάντα μέσα σε ό,τι κάνω.  Όταν έγραφα θέατρο έλεγαν ότι κατά βάθος είμαι ποιητής. Όταν έγραφα το ποίημα έλεγα «Είσαι ποιητής κατά βάθος».  Η ποίηση, όπως έχω ξαναπεί, είναι η αρχή και το τέλος όλων.  Δηλαδή, το ποιητικό στοιχείο συνοδεύει κάθε καλλιτεχνικό έργο. Είτε είναι σινεμά, είτε θέατρο, είτε πεζογράφημα. Απλώς στην καθαυτή ποίηση, βλέπεις μία τέχνη όπου τα πράγματα είναι πιο γυμνά και πιο συμπυκνωμένα. Γιατί η ποίηση είναι ένα εργαλείο, γι’ αυτό και την χρησιμοποιούν όλες οι τέχνες.  Συμπυκνώνει και φανερώνει τα πράγματα δια της υπερβολής. Μερικές φορές χρειάζεται η υπερβολή για να φανερωθεί κάτι.  Ή κάνει την κίνηση και διαλέγει από τον σωρό και τον χυλό της καθημερινότητας, ένα πράγμα που ενώ εσύ έβλεπες έναν χυλό, βλέπεις ένα μικρό διαμάντι να λάμπει.  Η ποίηση είναι ένας μεγεθυντικός φακός, όπως έλεγε για την τέχνη ο Μπρεχτ.  Η τέχνη δεν πρέπει να μεγεθύνει, αλλά σαν μεγεθυντικός φακός να βλέπει τα πράγματα.  Δεν πρέπει να καθρεφτίζει απλώς αλλά για να είμαι πιο ακριβής, να μεγεθύνει το πραγματικό για να μπορούμε να το βλέπουμε.

Η ποιητική συλλογή "Αγνώστου Η βία του βίου" 
του Τσιμάρα Τζανάτου
κυκλοφορεί σε όλα τα ενημερωμένα βιβλιοπωλεία
από την Κάπα Εκδοτική

Σελίδες: 218
ΙSBN: 978-960-628-139-6

Περισσότερες πληροφορίες για το βιβλίο
αναζητήστε εδώ

Ο Τσιμάρας Τζανάτος γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει στην Αθήνα. Σπούδασε Σκηνοθεσία Κινηματογράφου, Θέατρο και Ιστορία της Τέχνης.  Δούλεψε αρχικά σαν ηθοποιός στο θέατρο, την τηλεόραση, τον κινηματογράφο και το ραδιόφωνο. Από τα μέσα του ΄90 αποσύρθηκε για να επιστρέψει το 2013  επί σκηνής στηρίζοντας το σύγχρονο ελληνικό θεατρικό έργο και σε ειδικές συνεργασίες σε έργα ρεπερτορίου. Ως θεατρικός συγγραφέας εμφανίστηκε το 2004 με το κείμενο «Έξοδος» στο έργο «Ονείρου Οδύσσεια» (Δ. Δημητριάδη, Α. Δήμου, Μ. Πολιτοπούλου, Ε.Πέγκα κ.ά./ Εκδόσεις Univercity Press) που ανέβηκε στο ΚΘΒΕ και με το «Μαζί Ποτέ» το 2009 (βασισμένο στην ταινία του Φατίχ Ακίν Gegen die Wand/Head On) σε σκηνοθεσία Χρύσας Καψούλη/Dame Blance. Το έργο του «Εκκρεμότητα» παρουσιάστηκε στο Εθνικό Θέατρο στο πλαίσιο των Αναγνώσεων/ Αναλόγιο 2013 υπό την επιμέλεια της Σίσσυς Παπαθανασίου και στο Λονδίνο από το Theater Lab Company της Αναστασίας Ρεβή σε μετάφραση Έλσης Σακελλαρίδου με τον τίτλο Suspense (Εκδόσεις Ηρόδοτος 2014), και ως πλήρης παράσταση στο ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ στο Φεστιβάλ Ελληνικού έργου του 21^ου αιώνα σε καλλιτεχνική επιμέλεια Λείας Βιτάλη και σκηνοθεσία Βασίλη Νούλα/Nova Melancholia. Τον Δεκέμβριο του 2013, σε επαφή με κρατούμενους οροθετικούς και χρήστες των φυλακών Κορυδαλλού και τη ΜΚΟ ΤΕΧΝΟΔΡΟΜΩ παρουσιάστηκε το έργο του «Κ.» που γράφτηκε για να παιχτεί από τους ίδιους τους κρατούμενους στο χώρο της φυλακής Στις Αναγνώσεις 2014 στο ΘΕΑΤΡΟ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΚΟΥΝ παρουσιάστηκε το θεατρικό του έργο «Δεσποινίς Δυστυχία/Miss Misery» σε σκηνοθεσία Άσπας Τομπούλη. Το 2015 κυκλοφορεί σε μορφή αφηγήματος η «Δεσποινίς Δυστυχία» από τις Εκδόσεις Σοκόλη, και παρουσιάζεται το «Κ.» σε σκηνοθεσία Χρύσας Καψούλη με 20 ηθοποιούς/περφόρμερς στη  Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στο πλαίσιο της διημερίδας Θέατρο και Φυλακή. Το 2017 για το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά παραστάθηκε το έργο του «Κώστας Νούρος: Ξένος δυο φορές», μια μουσική βιογραφία που παίχτηκε σε αυθεντικές ταβέρνες του Πειραιά σε μια συνεργασία με την Ανθή Γουρουντή/Libro Coro και τη Χρύσα Καψούλη, και στο Αναλόγιο Ελληνικού Λόγου 2018 του ΔΘΠ το έργο του «Πόσα ζώα χωράει ένας άνθρωπος». Η «Εκκρεμότητα» ανεβαίνει το 2018 εκ νέου, από μια ομάδα νέων ηθοποιών σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Βογιατζή, στο Θέατρο Μικρή Αργώ. Το 2018 ανεβαίνει στο θέατρο Φούρνος ως πλήρης παράσταση το θεατρικό «Δεσποινίς Δυστυχία» σε σκηνοθεσία Χρύσας Καψούλη, και τιμάται με το Βραβείο «Κάρολος Κουν» 2018 Δραματουργίας Ελληνικού Έργου, και συμπεριλαμβάνεται με τον τιτλο “Signorina Infelicita” στον τόμο Ανθολογία Σϋγχρονων Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων που παρουσιάζεται στο Φεστιβάλ Θεάτρου της Νάπολη 2019, ενώ ταυτόχρονα συμμετέχει στην  στο Φεστιβάλ της Νάπολη με το κείμενο «ID : Αχινός/Riccio del mare» σε μετάφραση Τζίνας Καρβουνάκη για την παράσταση «629: Uomini in Gabbia» σε σκηνοθεσία Mario Gelardi σε συνεργασία με σύγχρονους Ιταλούς και Ισπανούς θεατρικούς συγγραφείς. Τον Σεπτέμβριο του 2021 κυκλοφορεί από την Κάπα Εκδοτική, η ποιητική συλλογή «Αγνώστου Η βία του βίου» (Ποιήματα 2010-2021).