«Σονόρχ σημαίνει ο χρόνος στη διάθεσή μας όχι εμείς στη δική του», αναφέρει για το πρώτο της μυθιστόρημα η συγγραφέας Τζένη Δάγλα, μεταφέροντάς μας σε έναν άλλο κόσμο. Σε ένα ταξίδι της στα άδυτα της Ανθρώπινης Ψυχής που ξεκίνησε πριν από δεκατέσσερα χρόνια περίπου από την Πολωνία. Και ο χρόνος του ανθρώπου, όπως υποστηρίζει, μηδενίζεται μπροστά στη δημιουργία, εκφράζοντας ένα υπαρξιακό ερώτημα.
Η Τζένη Δάγλα γεννήθηκε στην Κέρκυρα. Αποφοίτησε με άριστα από τη Νομική Σχολή Αθηνών. Εργάστηκε επί 2 χρόνια στον τηλεοπτικό σταθμό Antenna και μετά ασχολήθηκε με τα νομικά σε ελεύθερο επάγγελμα.Παρακολούθησε σεμινάρια θεάτρου στη Δανία και στην Ιταλία με τον Eugenio Barba, καθώς και στην Πολωνία, στην Αγγλία, στη Γερμανία και στην Ελλάδα με ηθοποιούς του Γέρζι Γκροτόφσκι και άλλους Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες.
Έχει γράψει πέντε «θεατρικά σχόλια»: «Η Άγνωστη Χώρα» (θέατρο Αργώ, 2012), «Time, please!» (φεστιβάλ Αναλόγιο 2015), «Η Γυάλα» (θέατρο Φούρνος, 2017-2018) «Καραγκιόζ» και «Γουρούνα. Αθώος». Έχει συμμετάσχει σε διεθνή συνέδρια σχετικά με το σύγχρονο θέατρο. Μιλά αγγλικά, γερμανικά, ρωσικά, γαλλικά.
Σονόρχ είναι ο Χρόνος διαβασμένος «αλλιώτικα», ένα συναρπαστικό μωσαϊκό ιστοριών και χαρακτήρων που χαράσσονται στη μνήμη του αναγνώστη, και συνδέονται μέσα από τη βιωματική, καταιγιστικού ρυθμού, αλλά και στοχαστική και γεμάτη χιούμορ γραφή της αφηγήτριας, καθώς πηγαινοέρχεται και η ίδια στον χώρο και τον χρόνο με μια μαγική «Χρονοταχεία».
Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου «Σονόρχ» από τις εκδόσεις Θερμαϊκός, η Τζένη Δάγλα παρουσιάζει στο Culture Press την ιστορία πίσω από το Σονόρχ, αλλά και το προσωπικό της ταξίδι στη γραφή ως Πολίτης του Κόσμου.
-Ποιο ήταν το έναυσμα για να γράψετε το «Σονόρχ»;
Τ.Δ.: Φαινομενικά ήταν μια τυχαία παρόρμηση, καλοκαίρι 2006, σε ένα ταξίδι μου στην Πολωνία. Στο βάθος όμως πιστεύω ότι θέλησα να εκφράσω μια υπαρξιακή αγωνία και αναζήτηση.
-Ποια ήταν αυτή η υπαρξιακή αγωνία;
Τ.Δ.: Η αίσθηση της μηδαμινότητάς μας απέναντι στο Χρόνο. Η βαθιά μας επιθυμία να διαρκέσουμε, να ξεπεράσουμε τα 80-90 φτωχοχρόνια μας, να νιώσουμε απέραντοι.
-Στο βιβλίο σας πρωταγωνιστής είναι ο χρόνος. Σας απασχολεί η έννοια του χρόνου;
Τ.Δ.: Είναι ένα τεράστιο μέγεθος, μια ροή αιώνια. Απέναντι του αντιτάσσουμε μια γιγάντια Ψυχή κλεισμένη σε ένα πεπερασμένο σώμα. Το Σονόρχ ανασκευάζει τον χρόνο του ανθρώπου, προτείνει ένα άλλο μοντέλο σκέψης και ζωής.
-Δηλαδή;
Τ.Δ.: Ο άνθρωπος να επιλέγει το Χρόνο του, να εκτελεί προσωπικές διαδρομές με οδηγό τη βούληση όχι τη βιολογία, να περάσει στη διάσταση "Σονόρχ".
-Κατά ποιο τρόπο ο «χρόνος εκμηδενίζεται από τα επιτεύγματα του πνεύματος», όπως αναφέρετε στις πρώτες σελίδες του βιβλίου σας;
Τ.Δ.: Ό,τι δημιούργησε ο άνθρωπος, θα ζει στους αιώνες. Ο χρόνος είναι ασήμαντος μπροστά στη δύναμη της δημιουργίας, με την δημιουργία ο άνθρωπος τον μηδενίζει και δίνει στα έργα του αυτό που ο ίδιος δεν έχει: απέραντη ζωή.
- Η απέραντη ζωή κατά ποιο τρόπο γίνεται εφικτή;
Τ.Δ.: Πρωτίστως με αλλαγή νοοτροπίας. Όλη η πορεία και ο Πολιτισμός μας εχουν συμμορφωθεί πλήρως με τα βιολογικά μας όρια: Προχωράμε προσδοκώντας τα γηρατειά και το θάνατο, που δεν χαλούν χατίρι, έρχονται. Ζώντας τη διάσταση "Σονόρχ" στον πυρήνα της, δηλαδή να δημιουργούμε και να πορευόμαστε σαν να πρόκειται να ζήσουμε για πάντα, κάποτε θα το καταφέρουμε! Σέβομαι απέραντα την επιστήμη, όμως εδώ είναι το στοίχημα της τεράστιας Ψυχής, που ξεπερνά την τεράστια επιστήμη.
-Μιλήστε μας για την ηρωίδα του βιβλίου σας.
Τ.Δ.: Πολύ ωραία ερώτηση. Είναι ηρωίδα; Περισσότερο μου φαίνεται σαν μια συνείδηση που προχωρά κρατώντας μια δέσμη φωτός στα χέρια - προχωρά και φωτίζει. Τα τοπία ζωής που φωτίζει μπορεί να είναι αληθινά ή μυθοπλασία -δεν έχει σημασία. Είναι μια συλλογική συνείδηση, η Συλλογική Φιγούρα, ο Συλλογικός Άνθρωπος.
-Έχουμε στις μέρες μας συλλογική συνείδηση; Και γενικότερα η έννοια του συλλογικού εγγράφεται στην καθημερινότητά μας;
Τ.Δ.: Δυστυχώς συλλογική συνείδηση αποκτούμε σε κρίσιμες ώρες, όπως τώρα. Όταν δεν επίκειται άμεσος κίνδυνος, τείνουμε να σκεφτόμαστε πιο πολύ ατομικά. Δεν υπάρχει, όμως, ατομική ευημερία χωρίς τη συλλογική. Ούτε ευτυχισμένος είναι κανείς σε δύστυχο περιβάλλον. Πιστεύω πως πρέπει να δουλέψουμε περισσότερο πάνω σε αυτό.
-Ποια η σχέση της ηρωίδας με τη μνήμη δεδομένου ότι διαβάζουμε ένα ημερολόγιο;
Τ.Δ.: Είναι ημερολόγιο; Και ως προς αυτό υπάρχει μια αμφισημία -ηθελημένη- μέσα στο βιβλίο. Το αποκάλεσα "ημερολόγιο" γιατί γράφτηκε με εξομολογητική διάθεση, και μικρές, συχνές καταγραφές. Άλλο τόσο όλο το βιβλίο να είναι το όνειρο μιας συνείδησης. Η μνήμη στο Σονόρχ δεν είναι απλώς όμορφες αναπολήσεις, ο Χρόνος δεν είναι ο προσφιλής μας Χρόνος - Παρελθόν, Παρόν, Μέλλον. Η οπτική γωνία είναι διαφορετική.
-Στην αδιάκοπη μάχη παρόντος – παρελθόντος υπάρχει νικητής και ηττημένος;
Τ.Δ.: Στον γραμμικό Χρόνο ο άνθρωπος ζει το παρόν και αναπολεί το παρελθόν. Μοιραία το παρελθόν διογκώνεται και το παρόν στερεύει, όταν προχωράς σε γραμμική πορεία. Στο Σονόρχ υπάρχει μια άλλη πρόταση, ο άνθρωπος "ζυμώνει" το Χρόνο.
-Και ποια τα αποτελέσματα αυτής της «ζύμωσης»;
Τ.Δ.: Να νιώθει κύριος της ζωής και της πορείας του. Να μην έχει ανασφάλειες. Να μην φοβάται. Δυναμώνει έτσι η ψυχή. Και τελικά, όλα από την Ψυχή ξεκινάνε...
-Από τη Νομική Αθηνών στο θέατρο και τη συγγραφή έργων και πρόσφατα μυθιστορημάτων. Ποια εσωτερική ανάγκη σας ώθησε σε αυτό το «ταξίδι» στα άδυτα της γραφής;
Τ.Δ.: Υπηρέτησα τη Νομική με αγάπη, τώρα υπηρετώ ένα ποταμό που γλυκαίνει τη ζωή μου. Δεν βιάζω τη ροή του. Κάθε φορά υπακούω σε ένα κάλεσμα. Δεν προσπαθώ γράφοντας, είναι βασικό αυτό. Να μου επιτρέψετε να αναφέρω εδώ, ότι δεν νοιώθω το Σονόρχ ως μυθιστόρημα, ούτε γενικά νομίζω ότι θα γράψω μυθιστορήματα. Είναι άλλη η προσέγγιση.
-Δηλαδή;
Τ.Δ.: Δεν βάζω στο κέντρο της προσοχής και της ματιάς μου την ιστορία και τη συνοχή της. Δεν γράφω με "αρχή, μέση, τέλος" - ίσως αυτά προκύψουν, αν θέλουν, ίσως όχι. Έχω μια αίσθηση του μετέωρου, του ανοιχτού όσον αφορά τη γραφή μου -κι όπου με πάει.
-Ποιες στιγμές και ποια πρόσωπα σας έχουν καθορίσει καλλιτεχνικά;
Τ.Δ.: Πρωτίστως η μητέρα μου ! Γράφει ποίηση χρόνια, έχει βραβευτεί σε διαγωνισμούς ποίησης με το ψευδώνυμο "Μανιατοπούλα". Δεν έχει αποπειραθεί ποτέ να εκδόσει τη δουλειά της, υποθέτω ότι το θα αναλάβω εγώ κάποτε αυτό. Και βέβαια όλοι οι καλλιτέχνες και οι συγγραφείς που μιλούν στη ψυχή μου.
-Ποιοι καλλιτέχνες και συγγραφείς μιλούν στην ψυχή σας;
Τ.Δ.: Ο Ρεμπώ, η Γουλφ, ο Μπάροουζ, ο Πεσσόα, ο Πόε, και ο Μεγάλος Καλλιτέχνης: η Φύση...Και βέβαια, η σπουδαία σκηνοθέτης Άσπα Τομπουλη, ένας άνθρωπος που στάθηκε δίπλα μου χρόνια, με βοήθησε να διαμορφώσω θεατρική συνείδηση ώσπου διέκρινα το δικό μου μονοπάτι στο θέατρο. Της χρωστάω ένα μεγάλο ευχαριστώ.
-Τι σας εμπνέει;
Τ.Δ.: Ο Άνθρωπος! Βουίζω γύρω του σα μέλισσα. Οι αγωνίες και η φύση του, η πορεία και η προοπτική του, οι τυχαίες στιγμές του που εστιάζω, και προσπαθώ να μεγεθύνω, το μεγαλείο της ζωής, όλα αυτά με κινητοποιούν.
-Γιατί επιλέγετε να χαρακτηρίσετε τα θεατρικά σας έργα ως σχόλια;
Τ.Δ.: Γιατί αυτό ακριβώς κάνουν: σχολιάζουν μια συλλογική κατάσταση, ένα "τοπίο ζωής". Δεν υπάρχουν χαρακτήρες, πλοκή, συγκρούσεις. Οι "φιγούρες" που αναδύονται, ρίχνουν φως ευέλικτο και πεντακάθαρο στο "τοπίο ζωής", παρακινούν σε δράση: σε δράση σκέψης και σε δράση πράξης. Σημείο εκκίνησης είναι το σύνολο, όχι το άτομο. Γράφω με το ένστικτο, χωρίς κανόνες, και κάθε "θεατρικό σχόλιο" βγαίνει πολύ διαφορετικό από το άλλο.
-Σονόρχ για εσάς σημαίνει….
Τ.Δ.: Ο χρόνος στη διάθεσή μας όχι εμείς στη δική του.
-Το βιογραφικό σας κλείνει με την ιδιότητα «Πολίτης του κόσμου». Πώς το εξηγείτε;
Τ.Δ.: Δεν είναι αυστηρά γεωγραφική η αναφορά, παρόλο που ταξιδεύω πολύ. Είναι η πλατιά αγάπη στους ανθρώπους, νιώθω πολίτης των ανθρώπων, παλεύουμε όλοι μαζί για την ευτυχία και τη διάρκειά μας.
-Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Τ.Δ.: Εύχομαι πρωτίστως να είμαστε όλοι καλά, να ξεπεράσουμε αυτές τις δύσκολες στιγμές, να ξαναβρούμε την καθημερινότητα μας. Όσο για μένα, το γράψιμο είναι η μεγάλη μου αγάπη. Είναι μεγάλη χαρά και τιμή μου να παρουσιαστεί το νέο μου θεατρικό σχόλιο με τίτλο "Γουρούνα. Αθώος." στο Φεστιβάλ Αναλόγιο 2020, το φθινόπωρο, δια χειρός Vaskos: σκηνοθετεί ο Βασίλης Νούλας και επιμελείται εικαστικά ο Κώστας Τζιμούλης , και θα συμμετέχει η Βίκυ Κυριακουλάκου . Τους ευχαριστώ όλους πολύ, καθώς και την Σίσσυ Παπαθανασίου και από εδώ.