ΕΙΝΑΙ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ η καρδιά από ειρήνη/ σκιρτά απαλά η αυγή στο μαξιλάρι, /δειλά ανοιγμένα βλέφαρα, τους χύνει
μια σιγαλιά υδραργύρου το φεγγάρι·/στον ουρανό μόλις αντέχει ακόμα/ ο αλουμινένιος δίσκος του, σαλπάρει
των άστρων το θαμπό πανί, το χώμα/ μια νοτισμένη οσμή βαθιά αναδίδει. /Ούτ' άχνα... Όλα τριγύρω αλλάζουν χρώμα
ιδρώνει πράσινο αίμα το γρασίδι,/ τα κάδρα πια έχουν πρόσωπο στους τοίχους,/ ένα ποτήρι αστράφτει, ένα ψαλίδι
μιμείται λες τους μορφασμούς του ψύχους./ Ανάμνηση, σκιά του εαυτού του, /ένας σκοπός βαθύς μ' άηχους τους στίχους […]

Απόσπασμα από το ποίημα «Η Νύχτα»

Η νέα ποιητική συλλογή του Κώστα Κουτσουρέλη, με τίτλο «Νύχτα», που κυκλοφορεί  από τις εκδόσεις Κίχλη, δεν ανήκει στις κλασικές ποιητικές συλλογές που έχουμε συνηθίσει. Πρόκειται για ένα συνθετικό ποίημα σε επτά μέρη, που αναφέρεται στα στάδια μίας εξόδου αλλά και μίας κύησης. Με τρόπο λιτό και συνάμα ιδιαίτερα ουσιαστικό, ο ποιητής καταφέρνει με τη δύναμη του λόγου του να σκιαγραφήσει όλες αυτές τις εικόνες που συνθέτουν τη νύχτα μέχρι τη γέννηση της επόμενης ημέρας.

Γεννημένος στην Αθήνα το 1967, ο Κώστας Κουτσουρέλης σπούδασε νοµικά και μεταφραστική στην Ελλάδα και τη Γερμανία. Έχει δημοσιεύσει ποίηση, έργα για τη σκηνή, δοκίμια και μελέτες, ενώ παράλληλα έχει ασχοληθεί και με τη μετάφραση, μεταφράζοντας έργα των Σαίξπηρ, Νοβάλις, Ρίλκε, Κάφκα, Γκόττφρηντ Μπεν, Οκτάβιο Πας κ.ά. Τα κριτικά του κείμενα περιστρέφονται γύρω από την εγχώρια και ξένη λογοτεχνία και σκέψη.  Επίσης, έχει γράψει το λιμπρέτο της όπερας δωματίου "Ο Μιχαήλ Άγγελος στη Ρώμη" που ανέβηκε το 2013 στο Μουσείο Μπενάκη σε μουσική σύνθεση Φίλιππου Τσαλαχούρη, ενώ το 2015 παρουσίασε τον δραματικό μονόλογο "Γράμμα στον Οδυσσέα Ελύτη" στο Μέγαρο Μουσικής. To 2010 εκπροσώπησε την ελληνική ποίηση στη Βεστφαλία της Γερμανίας, στις εκδηλώσεις "Ρουρ - Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης". Δίδαξε δημιουργική γραφή στο Ίδρυμα Σινόπουλου και λογοτεχνική μετάφραση στο ΕΚΕΜΕΛ, το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Ινστιτούτο Γκαίτε. Για το έργο του έχει διακριθεί το 2012 με το Βραβείο Άρη Αλεξάνδρου και το Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης από τη Γερμανική Γλώσσα, ενώ το 2013 απέσπασε το Βραβείο Λάμπρου Πορφύρα της Ακαδημίας Αθηνών. Επιπλέον, διευθύνει την εξαμηνιαία επιθεώρηση Νέο Πλανόδιον.

Με αφορμή την έκδοση της «Νύχτας» από τις Εκδόσεις Κίχλη, μιλήσαμε μαζί του για την ποίηση, τη λογοτεχνία και τη μαγεία της δημιουργικής γραφής, που μπορεί να προέλθει μέσω της ανάγνωσης.

-Ποιο ήταν το έναυσμα για να γράψετε το νέο ποιητικό σας βιβλίο με τίτλο «Νύχτα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κίχλη;

Κ.Κ.: Ο ερχομός της, κυοφορούμενης τότε, κόρης μου. Όταν έγραφα δεν ξέραμε ακόμη το φύλο εξ ου και η ουδετερώνυμη αφιέρωση: «τω ελευσομένω».

-Από τη «νάρκωση» έως την «έγερση», τα επτά «στάδια» της νύχτας, που επικαλείστε, ποιο είναι το ποιο ουσιαστικό;

Κ.Κ.: Όλα είναι ουσιώδη, διότι όλα είναι ανυπέρθετα, αναγκαία. Η νύχτα είναι η κοσμική μας μήτρα. Και το βιβλίο μου εξιστορεί τα στάδια μιας κύησης ή μιας εξόδου, αν θέλετε: από τη βύθιση στην ανάνηψη, και από τα μάτια που είδαν το σκότος σ᾽ εκείνα που, αύριο κιόλας, θα αντικρίσουν το φως.

-Ποια η θέση της νύχτας στην ποίησή σας;

Κ.Κ.: Το πρώτο πρώτο μου βιβλίο είχε τον τίτλο «Ιστορίες του ύπνου», αργότερα μετάφρασα τους «Ύμνους στη Νύχτα» του Νοβάλις, και τώρα αυτό. Οπότε θα έλεγα κεντρική.

-Κατά τη γνώμη σας η ποίηση απευθύνεται σε λίγους;

Κ.Κ.: Υπάρχει ποίηση του εγώ, του εμείς και των όλων, όπως έλεγε ο Παλαμάς. Υπάρχει ποίηση που απευθύνεται στους πάντες, η ποίηση όμως που γράφεται σήμερα δεν ενδιαφέρει συνήθως παρά εκείνους που τη γράφουν.

-Για ποιο λόγο η ποίηση δεν κυριαρχεί όσο θα έπρεπε στα σχολεία;

Κ.Κ.: Γιατί, κυριαρχεί μήπως κάτι άλλο στα σχολεία μας; Τα μαθηματικά λ.χ. ή η ιστορία; Απλώς, το γενικό κλίμα της απαξίωσης συμπαρασύρει κι εκείνη.

-Εδώ και αρκετά χρόνια διδάσκετε δημιουργική γραφή. Ποιο είναι το σημαντικότερο μάθημα, που θέλετε να μεταδώσετε στους μαθητές σας;

Κ.Κ.: Να μάθουν να διαβάζουν. Κακά τα ψέματα, ελάχιστοι απ’ αυτούς θα καταφέρουν κάτι αξιοσημείωτο γράφοντας. Όμως ο καλλιεργημένος αναγνώστης πάντα ανταμείβεται.

-Από την άλλη, εσάς τι σας καθόρισε  ως λογοτέχνη, μεταφραστή και κριτικό λογοτεχνίας;

Κ.Κ.: Αν εννοείτε ποιοι συγγραφείς επενέργησαν πάνω μου, θα μπορούσα να αναφέρω μερικούς. Όμως η καθημερινότητα μάς διαπλάθει ακόμη πιο δεσμευτικά, και υπάρχουν παράγοντες καθοριστικοί που μας μένουν πάντα ανεπίγνωστοι.

-Όσον αφορά την κριτική είστε ικανοποιημένος με τον τρόπο που γίνεται στις μέρες μας;

Κ.Κ.: Είμαστε λαός δυσανεκτικός στην κριτική οι Έλληνες. Αντιπαθούμε κάθε είδους αξιολογήσεις, ιεραρχήσεις, βαθμολογίες, όλους τους έχουμε για ίσους κι όμοιους. Πώς λοιπόν να ευδοκιμήσει η κριτική;

-Στην εποχή του διαδικτύου, όπου ο καθένας μπορεί να γράψει κριτική για ένα βιβλίο, η κριτική ενός βιβλίου, πότε έχει ουσία;

Κ.Κ.: Όταν ο βιβλιοκρίτης έχει κάτι να πει. Και όταν αυτό το κάτι δεν φοβάται να το διατυπώσει με ευθύτητα.

-Κατά τον Οδυσσέα Ελύτη «η ποίηση αρχίζει εκεί όπου αρχίζει να ηττάται ο θάνατος». Ποια η δική σας άποψη;

Κ.Κ.: Για να θυμηθώ τον στίχο του Ορέστη Αλεξάκη, όλοι τον «σκοτεινό ληξίαρχο» πολεμάμε, με ό,τι κάνουμε, μια ολόκληρη ζωή. Όμως, όπως λέει και ο Ρίλκε: «Ποιος μίλησε για νίκη; Το παν είναι ν’ αντέξεις». Για όσο τέλος πάντων το μπορείς. 

-Μετά την κυκλοφορία της «Νύχτας», ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;

Κ.Κ.: Έχω γράψει μια συλλογή με παιδικά ποιήματα και τραγούδια, κι αυτά για την κόρη μου. Άρα καταλαβαίνετε ότι τα σχέδιά μου είναι πολύ σπουδαία.

Περισσότερες πληροφορίες για τον Κώστα Κουτσουρέλη και το έργο του, αναζητήστε στην προσωπική του ιστοσελίδα: http://www.koutsourelis.gr

Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο του 2018