Το πριν είναι πια παρελθόν. Το μετά είναι απολύτως άγνωστο. Το μόνο που υπάρχει είναι αυτή η στιγμή της σιωπής, του μετεωρισμού και όλα τα άπειρα ενδεχόμενα είναι υπαρκτά μόνο από μια θέση ρεμβασμού. Το θεατρικό σχήμα «Επτάρχεια» ολοκληρώνει τις παραστάσεις του έργου εν εξελίξει «Β Α Κ Χ Α Ι, μία συλλογική αφήγηση» στο Βιομηχανικό Πάρκο ΠΛ.ΥΦ.Α. (Κορυτσάς 39, Βοτανικός) αυτή την Κυριακή 29 Μαΐου 2022 στις 20:00. Το κοινό θα μπορέσει να παρακολουθήσει για τέσσερις τελευταίες φορές τις Βάκχες του Ευριπίδη μέσα από την ματιά του θεατρικού σχήματος, που προτείνει μία νέα σκηνική γραφή και σύγχρονη ακρόαση του τραγικού λόγου με κίνητρο την έρευνα, τη συνύπαρξη και τη δημιουργία μίας νέας κοινής καλλιτεχνικής γλώσσας.
Λίγο πριν ολοκληρωθούν οι παραστάσεις του έργου, οι σκηνοθέτες Γιώργος Δικαίος και Εμμανουήλ Κοντός μιλούν στο Culture Press για τη νέα σκηνική γραφή που προτείνει το θεατρικό σχήμα Επτάρχεια.
- "Βάκχαι, μια συλλογική αφήγηση". Η νέα σας παράσταση στηρίζεται στην ερευνητική διαδικασία που προκύπτει μέσα από μία σειρά σεμιναρίων διάρκειας 5 μηνών. Ποια τα αποτελέσματα της έρευνάς σας πάνω στο κείμενο του Ευριπίδη;
Ο υπότιτλος που συνοδεύει την παράστασή μας είναι “εργασία σε εξέλιξη” . Αυτός ακριβώς είναι κι ο πυρήνας των όσων αποκομίσαμε από αυτή την ερευνητική διαδικασία. Η αρχική μας πρόθεση και ιδέα ήταν να συναντηθούμε τόσο μεταξύ μας όσο και με ανθρώπους που στην πορεία τους είχαν εντρυφήσει στο αρχαίο δράμα και στην αποκρυπτογράφησή του, ώστε να μπορέσουμε να πλησιάσουμε τον όγκο που κουβαλούν αυτά τα κείμενα όσο το δυνατόν πιο πολύπλευρα. Κατά τη διάρκεια λοιπόν αυτής της διαδρομής, συνειδητοποιήσαμε ότι είναι πολύ πιο ειλικρινές να προσπαθείς να επιτρέπεις σε τέτοια έργα να σε πλησιάσουν τα ίδια, παρά να δοκιμάζεις εσύ να επιβάλλεις έναν τρόπο σε αυτά. Γι’αυτόν ακριβώς τον λόγο, αποφύγαμε και αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε τον όρο αποτέλεσμα σε αυτή την πρόταση εργασίας. Προσπαθούμε ως την τελευταία στιγμή να υπενθυμίζουμε στους εαυτούς μας ότι αυτή η διαδικασία είναι πραγματικά μια in progress έρευνα, της οποίας τα συμπεράσματα μάλλον θα εμφανίζονται σε μεγάλο βάθος χρόνου για τον καθένα μας. Αυτό που με σιγουριά μπορούμε να πούμε ωστόσο είναι πως αυτή μας η νέα συνάντηση με τους φίλους - συνεργάτες είναι κάτι για το οποίο θα είμαστε ευγνώμονες.
-Η νέα σκηνική γραφή που προτείνετε περιλαμβάνει στοιχεία, τα οποία αποκομίσατε κατά τη διάρκεια των σεμιναρίων με σημαντικούς καλλιτεχνικούς ερευνητές. Τι αποδέχεστε και τι απορρίπτετε όσον αφορά, τη σκηνική παρουσίαση των αρχαίων τραγωδιών;
Δεν υπάρχει τίποτα που να είμαστε σε θέση να αποδεχόμαστε ή να απορρίπτουμε σε σχέση με την προσπάθεια ενός καλλιτέχνη να αποκωδικοποιήσει το Αρχαίο Δράμα ώστε να το φέρει με τον δικό του τρόπο στη σκηνή. Εφόσον η πρόθεση είναι καθαρή, όλα επιτρέπονται.
- Πόσο σημαντική είναι η έρευνα και η καλλιτεχνική αναζήτηση για έναν νέο καλλιτέχνη; Τελειώνει ποτέ η διαδικασία της έρευνας;
Νομίζουμε ότι η έρευνα και η καλλιτεχνική αναζήτηση είναι η πεμπτουσία της δουλειάς μας, ο λόγος για τον οποίο την επιλέξαμε. Η δική μας διαδρομή στις Βάκχες, μας υπενθύμισε ακριβώς αυτό. Και λέμε υπενθύμισε γιατί οι σημερινοί ρυθμοί και η πραγματικότητα επιβάλλουν συνήθως άλλες προτεραιότητες, άλλη στόχευση. Ήταν λυτρωτικό για εμάς να επιστρέψουμε στη ρίζα της σχέσης μας με αυτό που κάνουμε, που είναι η περιέργεια και η δίψα για εμβάθυνση. Κι όσο κανείς υπενθυμίζει στον εαυτό του αυτή την αφετηρία τόσο καταφέρνει να την κρατάει ζωντανή σε βάθος χρόνου, γιατί στ’ αλήθεια, δεν τελειώνει ποτέ. Εάν την αναζητάς, είναι πάντα εκεί.
- Ο Ευριπίδης είναι ένας από τους σημαντικότερους τραγικούς συγγραφείς. Ποια χαρακτηριστικά των Βακχών σας ώθησαν να επιλέξετε το έργο ως παράδειγμα εργασίας;
Οι Βάκχες είναι το τελευταίο έργο του Ευριπίδη. Με αυτό ο συγγραφέας σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής τόσο σε προσωπικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Ο ίδιος το γράφει ευρισκόμενος στη Μακεδονία, έχοντας αποσυρθεί από τα κοινά της Αθήνας η οποία βιώνει την ίδια περίοδο τον καταστρεπτικό Πελοποννησιακό πόλεμο, ο οποίος έρχεται να βάλει τέλος στην Αθηναϊκή Δημοκρατία και στη σύσταση πόλεων - κρατών που γνώριζε η Ελλάδα έως τότε . Ο Ευριπίδης έχει κι αυτός αποστασιοποιηθεί πια από αυτές τις αξίες τις οποίες έχει δει να διαβρώνονται και να καταρρέουν από μέσα. Έρχεται μια νέα πραγματικότητα για την Ελλάδα και ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τον μύθο του Διονύσου για να μιλήσει γι’ αυτή την σκληρή αλλά επιτακτική αλλαγή με τον πιο εύστοχο τρόπο. Τοποθετεί την αποδοχή του αγνώστου, του ανοίκειου στο κέντρο της θεματολογίας του έργου του, το οποίο παρά το ρηξικέλευθο θέμα του, είναι γραμμένο και σε επίπεδο γλώσσας αλλά και δομής με τον πιο κλασικό τρόπο, σαν φόρος τιμής στο είδος της Τραγωδίας. Όλες αυτές οι αντιφάσεις, καθιστούν τις Βάκχες ως ένα από τα πιο δυσερμήνευτα και ταυτόχρονα γοητευτικά έργα του Αρχαίου Δράματος.
-Τι καινούριο μας προτείνετε με την παράστασή σας; Ποια η τομή που κάνετε;
Η αλήθεια είναι πως δεν κάνουμε κάποια τομή, μήτε προτείνουμε κάτι που δεν έχει προηγούμενο. Αυτό όμως που δεν έχει ξανασυμβεί, είναι η δική μας αναμέτρηση με αυτό το κείμενο και η προσπάθειά μας να το χωρέσουμε και να κοινωνήσουμε κάτι από αυτό μέσω μιας πραγματικά συλλογικής αφήγησης. Και αυτή η προσπάθεια είναι βαθειά προσωπική και άρα μοναδική.
- Στις Βάκχες όλοι οι ήρωες του έργου μεταμορφώνονται σε κάτι άλλο από αυτό που είναι. Μιλήστε μας για τη "μεταμόρφωση" ενός ηθοποιού ως κλειδί της επιτυχίας για την ερμηνεία ενός ρόλου;
Η μεταμόρφωση είναι εγγενής έννοια που συνοδεύει το θέατρο και την έννοια της υποκριτικής κι αντίστοιχα μπορεί να μεταφραστεί και με πολλούς τρόπους. Στη δική μας περίπτωση, μιας και η παράστασή μας δεν έχει ρόλους, αλλά αφηγείται συλλογικά, ο όρος μεταμόρφωση ακολουθεί μια διαδρομή που ο ηθοποιός μάχεται να αποστασιοποιηθεί από το εγώ του, τα γνώριμα του εκφραστικά μέσα και εργαλεία με στόχο να “συναντήσει” τον άλλον και να επιστρέψει πίσω στον εαυτό του, αλλά διαφορετικός, ανοιχτός, λιτός και την ίδια στιγμή σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη επαφή με τον κρυφό πυρήνα του.
- Δίπλα από τις Βάκχες συμπληρώνετε τον τίτλο "μία συλλογική αφήγηση". Πόσο σημαντικό ρόλο έπαιξε για την δημιουργία αυτής της νέας σκηνικής γραφής που προτείνετε, ο διάλογος σας με προηγούμενες γενιές καλλιτεχνών;
H συνάντησή μας με έναν προς έναν τους καλλιτεχνικούς συνεργάτες και φίλους πια σ’αυτή τη διαδρομή μας προς τις Βάκχες, ήταν ίσως το πιο σημαντικό κομμάτι της διαδικασίας. Ο διάλογος που αναπτύξαμε, η ανταλλαγή των υλικών, η γνώση και η γενναιοδωρία τους ήρθαν προς επίρρωση των δικών μας δυνάμεων και έιμαστε βαθιά ευγνώμονες για τη συνθήκη που μαζί διαμορφώσαμε και μας συνόδευσε τους τελευταίους πέντε μήνες. Είμαστε βέβαιοι πως αυτή η συνάντηση είναι μια συνάντηση ζωής.
- Το θέατρο που γνωρίζουμε έως σήμερα, πότε θα θεωρηθεί ξεπερασμένο;
Πώς να απαντήσει κανείς σε μια τέτοια ερώτηση; Ποιος ξέρει, ίσως είναι ήδη ξεπερασμένο, ίσως και να μη θεωρηθεί ποτέ.
- Γιατί επιλέξατε ως χώρο παρουσίασης του έργου σας το Βιομηχανικό Πάρκο ΠΛ.ΥΦ.Α.;
Το ΠΛΥΦΑ είναι ένας νεοσύστατος χώρος που λειτούργησε μέσα στα χρόνια του covid και φιλοξενεί νέες ομάδες που έχουν ως στόχο τον πειραματισμό και την έρευνα σε όλους τους τομείς της Τέχνης. Σε συνδυασμό με τις δυο πολύ περιποιημένες αίθουσες καθώς και τον πανέμορφο αίθριο του χώρο δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας μιας καλλιτεχνικής εστίας - κοινότητας που λείπει αρκετά από την πόλη.
-Στον πρόλογο της μετάφρασής του, ο Γιώργος Χειμωνάς χαρακτηρίζει την τραγωδία ως την τέχνη του νόστου, δηλαδή ως την τέχνη της επιστροφής - του επαναπατρισμού. Σε ποια "πατρίδα" μας καλούν οι Βάκχες να επιστρέψουμε;
Σήμερα, τώρα, αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι οι Βάκχες μας καλούν να επιστρέψουμε στους εαυτούς μας. Αλλά μέσα από μια πολύ μεγάλη και βαθιά διαδρομή που σε καμία περίπτωση δεν είναι αυτονόητο ότι κάνει κανείς. Άρα λοιπόν το ζήτημα είναι πως επιστρέφει κανείς στον εαυτό του και όχι σε αυτό που νομίζει ότι είναι ο εαυτός του. Το ένα είναι πολύ πιο δύσκολο και απαιτητικό από το άλλο!
- Με ποιο τρόπο συνδιαλέγονται οι "Βάκχες" του Ευριπίδη με την Αθήνα του 2022; Γιατί μας αφορά σήμερα ο μύθος;
Είναι αρκετά επικίνδυνο να τολμήσει κανείς άμεσες αναγωγές μεταξύ τέτοιων έργων-κειμηλίων και μιας εποχής σαν τη δική μας που η απόσταση που μας χωρίζει από αυτά τα κείμενα χάνεται στον χρόνο. Το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε είναι να παραθέσουμε τα τελευταία λόγια του έργου του Ευριπίδη κι ας αισθανθεί κάθε αναγνώστης-θεατής ελεύθερος να φτιάξει τους δικούς του συνειρμούς:
“Μορφές πολλές παίρνει το θεϊκό
Άγνωστο τέλος δίνουν στα πράγματα οι θεοί
Εκείνα που είναι να γίνουν δεν έγιναν ποτέ
Κι αυτά που γίνονται. Δεν ήταν για να γίνουν
Σιωπή. Σιωπή “
Infos
Η παράσταση
Τι είναι οι μύθοι και πώς οι ιστορίες που αφηγούμαστε συγκροτούν τον κόσμο μας; Πώς να σχετιστώ με το ανοίκειο, πώς να σταθώ απέναντι σε μία μεγάλη αλλαγή; Τι σημαίνει οικείο και πώς άραγε στέκεται κάτι σταθερό, στάσιμο και αμετακίνητο σε έναν κόσμο που διέπεται από ραγδαία ρευστότητα; Αυτά τα ερωτήματα διαμορφώνουν τον πυρήνα για την αφήγηση αυτής της ιστορίας. Μια σκηνική, πολυφωνική σκυταλοδρομία, όπου στη θέση της πολύτιμης σκυτάλης βρίσκεται το νήμα των νοημάτων, ο ήχος των λέξεων και η ανάμνηση της εμπειρίας της έλευσης του θεού Διόνυσου στους ανθρώπους.
Το έργο
Ο θεός Διόνυσος φτάνει στη Θήβα για να αποκαταστήσει τον μύθο του και να εγκαθιδρύσει τη λατρεία του. Το γεγονός αυτό γεννά την ιστορία των Βακχών. Στο πρώτο ρήμα του κειμένου (ήρθα) συντελείται ολόκληρο το έργο του Ευριπίδη. Μια πόλη βρίσκεται αντιμέτωπη με την αλλαγή που ήδη συμβαίνει. Η αλλαγή είναι εδώ, και η μόνη επιλογή που έχει η Θήβα είναι το πώς θα τοποθετηθεί απέναντί της, ποια θέση θα πάρει και πώς θα δει τον θεό. Πόσο εύκολο είναι, όμως, να τοποθετηθεί σωστά ένας άνθρωπος ενώπιον του θεού και πόσο μοιραίο να γλιστρήσει στα φυσικά, ανθρώπινα λάθη;
Ταυτότητα της παράστασης:
Θεατρικό σχήμα «Επτάρχεια»
Β Α Κ Χ Α Ι, μία συλλογική αφήγηση»
για 15 παραστάσεις
Είδος: Αρχαία τραγωδία
Διάρκεια: 100 λεπτά
Συντελεστές:
Κείμενο: Ευριπίδης
Μετάφραση: Γιώργος Χειμωνάς
Σκηνοθεσία: Γιώργος Δικαίος, Εμμανουήλ Κοντός
Επιμέλεια Κίνησης: Ευθύμιος Μοσχόπουλος
Σκηνογραφική επιμέλεια: Μαρία Κυρώζη
Ενδυματολογική επιμέλεια: Τζίνα Ηλιοπούλου, Λίνα Σταυροπούλου
Φωτισμοί: Στέβη Κουτσοθανάση
Παίζουν (με αλφαβητική σειρά):
Κωνσταντίνος Γιουρνάς, Εμμανουήλ Κοντός, Εμμανουέλα Μαγκώνη, Κατερίνα Νταλιάνη, Ανδρομάχη Φουντουλίδου
Καλλιτεχνικοί συνεργάτες/ερευνητές:
Μαρία Όλγα Αθηναίου, Δημήτρης Καμαρωτός, Ρηνιώ Κυριαζή, Αμαλία Μουτούση, Αργύρης Ξάφης, Ιωάννα Ρεμεδιάκη
Φωτογραφίες promo: Χρήστος Βασιλόπουλος
Φωτογραφίες παράστασης: Αναστασία Γιαννάκη
Γραφιστικός σχεδιασμός: Δημήτρης Πολίτης
Τrailer: Κωστής Χαραμουντάνης
Επικοινωνία – Δημόσιες σχέσεις: Ράνια Παπαδοπούλου
Οργάνωση - εκτέλεση παραγωγής: LEFOU Productions/ Βάσια Ατταριάν, Σεραφείμ Ράδης
Παραγωγή: ΕΠΤΑΡΧΕΙΑ Α.Μ.Κ.Ε.
Η παράσταση επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού
Ημέρες και ώρες παραστάσεων:
Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο στις 21:00
Κυριακή στις 20:00
Έναρξη παραστάσεων: Παρασκευή 13 Μαΐου 2022
Διάρκεια παραστάσεων: 13 – 29 Μαΐου
Εισιτήρια:
viva.gr: https://www.viva.gr/tickets/theater/bakxai-mia-syllogiki-afigisi/
Τιμές εισιτηρίων: 14 ευρώ (κανονικό), 12 ευρώ (νεανικό, φοιτητικό, άνω των 65), 8 ευρώ (άνεργοι, ατέλειες)
Βιομηχανικό Πάρκο ΠΛ.ΥΦ.Α.
Κορυτσάς 39, Βοτανικός, Αθήνα 104 47
Links:
Το θεατρικο σχήμα ΕΠΤΑΡΧΕΙΑ στο facebook: https://www.facebook.com/eptarcheia