Γεννημένος στην Αθήνα, ο συγγραφέας, μεταφραστής και σκηνοθέτης, Ανδρέας Στάικος, από την αρχή της πορείας του άφησε το έντονο αποτύπωμά του στα πολιτιστικά δρώμενα. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και έχουν παρουσιαστεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Εξίσου σημαντικό είναι και το μεταφραστικό του έργο, καθώς έχει μεταφράσει έργα των Ρακίνα, Μαριβώ, Μολιέρου, Κλωντέλ, Λακλό κά. Για την προσφορά του στα γράμματα και τις τέχνες τού έχει απονεμηθεί ο τίτλος του Ιππότη Γραμμάτων και Τεχνών της Γαλλικής Δημοκρατίας. Οι μεγάλες του αγάπες είναι μόλις τέσσερις: η γλώσσα, η γυναίκα, η μαγειρική και… ο Ολυμπιακός.

Ο Ανδρέας Στάικος μιλά στο Culture Press  για το ταξίδι του στον κόσμο της γραφής του ενός και μοναδικού έργου, που γράφει σε όλη του τη ζωή.

- Πώς σας επηρέασε ο ιστορικός του θεάτρου Γιάννης Σιδέρης στην αρχή της πορείας σας;

Α.Σ: Δεν με επηρέασε απλώς, με ενέπνευσε. Είχα την τύχη να τον έχω καθηγητή νεοελληνικών. Στις εκθέσεις ιδεών είχε ανακαλύψει κάποια ψήγματα δραματικού ταλέντου και με παρότρυνε να γράφω διαλόγους αντί για εκθέσεις. Αναπτύχθηκε μεταξύ μας ένα είδος συνενοχής κι έτσι στην τάξη διάβαζα διαλόγους προς έκπληξη των υπόλοιπων μαθητών. Αυτή η σχέση συνεχίστηκε, τον έβλεπα τακτικά, πήγαινα στο σπίτι του, όπου του διάβαζα κι έτσι έγραψα τα πρώτα μου μονόπρακτα. Με τις οδηγίες του άρχισα να βλέπω πιο καθαρά την θεατρική πλευρά του λόγου. Είναι ο πρώτος μου δάσκαλος.

- Συνήθως δουλεύετε ένα έργο έχοντας στο μυαλό σας τους ηθοποιούς, χτίζοντας πάνω τους τον ρόλο. Πώς εξελίχθηκε η μέθοδός σας μέσα στον χρόνο;

Α.Σ: Σ’ αυτό βοήθησε μία δεύτερη προσωπικότητα που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη ζωή μου, ο Antoine Vitez. Όταν πήγα πολύ νεαρός στο Παρίσι, μέσω του Γιάννη Κόκκου που ήταν κοινός φίλος και συνεργάτης του Vitez, ήρθα σε επαφή με τον Vitez και μου έδωσε το δικαίωμα να είμαι ελεύθερος ακροατής του Conservatoire National d'Art Dramatique. M’ αυτόν τον τρόπο παρακολουθούσα τα μαθήματά του και τις πρόβες του και είδα πώς λειτουργεί απέναντι στον ηθοποιό. Για εκείνον ο ηθοποιός ήταν το άλφα και το ωμέγα της θεατρικής πράξης. Αυτό με επηρέασε πολύ στο να επικεντρωθώ κι εγώ στον ηθοποιό, από την πλευρά του συγγραφέα. Έτσι, ξεκίνησα να γράφω έχοντας στο μυαλό μου ένα συγκεκριμένο πρόσωπο και να προσαρμόζω τους ρόλους σε αυτό. Με αυτόν τον τρόπο ο ηθοποιός δεν προσπαθούσε να προσεγγίσει τον ρόλο, αλλά ο ρόλος που έπλαθα να προσεγγίζει τον ηθοποιό. Αυτό στην αρχή χαρακτηρίστηκε, ιδίως στην Ελλάδα, σαν πρωτοπορία ή νέα μέθοδος. Αλλά πολλές φορές αντλούμε τις νέες μεθόδους από τα πολύ παλιά χρόνια. Μ’ αυτήν τη μέθοδο δούλευε ο Σαίξπηρ, ο Μολιέρος, ο Μαριβώ, ο Ρακίνας, αργότερα ο Γκολντόνι, δηλαδή πάνω σε συγκεκριμένους και μόνιμους ηθοποιούς. 

- Ποια είναι η θέση του χιούμορ στο έργο σας;

Α.Σ: Θα ήταν αδύνατο να μην σφραγίζεται το έργο μου από το χιούμορ. Το χιούμορ αποφορτίζει το δράμα, αλλά ταυτόχρονα είναι μια ευτυχής συνύπαρξη του δράματος με την κωμωδία, ένα μεικτό είδος. Με ενδιαφέρει η κωμωδία να υποσκάπτει το δράμα ή την τραγωδία και το δράμα να υποσκάπτει το κωμικό στοιχείο. Το χιούμορ απευθύνεται πρώτα στον ίδιο σου τον εαυτό. Να έχεις τη δυνατότητα να κάνεις κριτική στον εαυτό σου και μάλιστα την πιο σκληρή, περισσότερο από ό,τι στους ήρωες των έργων σου. 

Είναι σημαντικό να κάνεις κριτική στον εαυτό σου και, μάλιστα, την πιο σκληρή

- Είστε αυστηρός κριτής του εαυτού σας;

Α.Σ: Είμαι αυστηρός, λεπτολόγος και τελειομανής. Τα έργα μου τα αναλαμβάνω ο ίδιος, παρόλο που ο ηθοποιός έχει ένα πολύ μεγάλο μερίδιο δημιουργίας και ευθύνης. Στο τέλος, όμως, εγώ βάζω τις κατάλληλες πινελιές, ώστε να δημιουργηθεί η τελική σύνθεση που θα έχει μία γλώσσα λαμπερή. Η γλώσσα παίζει τεράστιο ρόλο στα έργα μου, κάτι που δεν μπορώ να το απαιτήσω από τον ηθοποιό. Ο ηθοποιός μπορεί να μου δώσει ιδέες, αλλά εγώ πρέπει να τον τελειοποιήσω.

- Η μετάφραση είναι ένας τρόπος εξάσκησης της γλώσσας, όπως συνήθως αναφέρετε;

Α.Σ: Κανείς δεν μπορεί να γράφει συνεχώς, δεν έχουμε την απαιτούμενη έμπνευση, αλλά πρέπει να είμαστε πάντα έτοιμοι να γράψουμε ένα έργο, όπως οι χορευτές που ασκούνται συνεχώς. Η μετάφραση είναι ένα είδος διαρκούς εξάσκησης του λόγου. Τελικά, ένα έργο γράφουμε σε όλη μας τη ζωή. Και είκοσι έργα να έχω γράψει, είναι παραλλαγές πάνω στο ίδιο έργο. 

- Και η τελευταία σας μετάφραση;

Α.Σ: Είναι η «Ανδρομάχη» του Ρακίνα (εκδ. Σοκόλη), ένα πολύ σημαντικό έργο της γαλλικής δραματουργίας του 17ου αιώνα. Ο Ρακίνας ήταν πολύ σπουδαίος ποιητής, ο μεγαλύτερος θεατρικός ποιητής, που εμπνεόταν από την αρχαιότητα, ιδιαίτερα από τον Ευριπίδη και τον Βιργίλιο. Επηρεασμένος πολύ από αυτήν την μετάφραση, τώρα γράφω και ετοιμάζω ένα έργο που θα λέγεται Ερμιόνη, βασισμένο σε μία σπουδαία ηρωίδα του Ρακίνα. Είναι το πρόσωπο της σύγχρονης γυναίκας που παλεύει ανάμεσα στη χειραφέτηση και στη δέσμευσή της με την οικογένεια, με την πατρική εξουσία.

- Ποια είναι η Ερμιόνη του Ανδρέα Στάικου;

Α.Σ: Είναι η σύγχρονη γυναίκα που προσπαθεί να αποκτήσει μία μοναδική ταυτότητα, όχι μιμούμενη τον άντρα, ή ένα κακέκτυπο άντρα, ή ένα κακέκτυπο γυναίκας, αλλά μία γυναίκα που θέλει πραγματικά να απελευθερωθεί. Τα πρώτα της εμπόδια είναι η οικογένεια, ο πατέρας της, ο έρωτάς της. Όλα αυτά με κάνουν να σκέφτομαι πόσο μοντέρνο είναι αυτό το πρόσωπο, πώς το φώτισε ο Ρακίνας, κι εγώ θέλω να επικεντρωθώ πάνω σε αυτό.