Στην εποχή των σκουπιδιών, όλα ταιριάζουν με όλα. Το παρελθόν καίγεται, οι πρωταγωνιστές αγωνιούν για το αβέβαιο μέλλον κι ένα παιδί προσπαθεί να πετάξει στο όνειρό του. Στο κάδο ανακύκλωσης, ένα μπουκάλι φέρει το μήνυμα, που αναζητά τον παραλήπτη του. Αν δεν το βρει κανείς ίσως να σημαίνει ότι ο κόσμος ήταν άδειος εξ αρχής. Ο νέος δίσκος του Μανώλη Φάμελλου, (σ.σ. δωδέκατος κατά σειρά) με τίτλο «Η εποχή των σκουπιδιών», που κυκλοφορεί από τη Minos EMI – Universal, αποτελείται δώδεκα νέα τραγούδια, ένα σκίτσο στο εξώφυλλο, δύο οικογενειακές φωτογραφίες, τις σχετικές πληροφορίες που συνοδεύουν  τις λιγοστές πια εκδόσεις του υπό εξαφάνιση ψηφιακού δίσκου και ένα χάρτη του πουθενά, κρυπτογραφημένο και προσωποποιημένο για κάθε παραλήπτη.

Ο τραγουδοποιός καταπιάνεται από το παρελθόν για να μιλήσει στους ακροατές για το παρόν και ίσως και για το μέλλον, για μία εποχή που επικρατεί μία γενικευμένη ομοιογένεια. Με αφορμή την κυκλοφορία του δωδέκατου κατά σειρά δίσκου του, ο Μανώλης Φάμελλος συνομιλεί με τη Ράνια Παπαδοπούλου για την εποχή των σκουπιδιών, για τα μηνύματα που ανακυκλώνονται, τη δισκογραφία, την καλλιτεχνική δημιουργία, αλλά και το γιατί υπάρχει πιο πέρα, έχοντας στα άμεσα σχέδιά του να φτιάξει μια μηχανή που πετάει.

-Ποιο ήταν το έναυσμα για να γράψετε αυτό το νέο κύκλο τραγουδιών για την εποχή των σκουπιδιών;

Μ.Φ.: Κανείς δεν ξέρει την αρχή, από πού έρχεται η φωνή. Συνήθως ξεκινάμε από κάποιου είδους τέλος και προχωράμε με το τρίτο μας μάτι κάπως σαν υπνοβάτες. Δεν ξέρουμε τι μας οδηγεί και που, αλλά έχουμε αποφασίσει να φτάσουμε εκεί και από το όνειρο να το φέρουμε στο συνειδητό όλο αυτό.  Στην συγκεκριμένη περίπτωση, νομίζω πως η μήτρα ήταν το παιδικό μου δωμάτιο που ακόμη υπάρχει κάπου σε μια παράλληλη πραγματικότητα υπομένοντας όλο το βάρος του χρόνου...Ξύπνησα από έναν εφιάλτη και βρέθηκα ξανά εκεί όπου ξεκίνησα τις δοκιμές κι έγραψα τα πρώτα μου τραγούδια. Κάποια από αυτά αιωρούνται ακόμη στο μισοσκόταδο. Κάθε τραγούδι όμως είναι ένας απολογισμός που παράλληλα προσπαθεί να πει κάτι εντελώς καινούριο.

-Η εποχή των σκουπιδιών σάς κάνει να νοσταλγείτε το παρελθόν;

Μ.Φ.: Δεν είμαι νοσταλγός ιδιαίτερα από τότε που κατηγοριοποιήθηκε και αυτή η τάση. Αν έπρεπε να νοσταλγώ κάτι, αυτό θα ήταν το μέλλον δηλαδή την αίσθηση πως κάτι μεγάλο, φωτεινό και σπουδαίο θα έρθει...Αλλά και αυτό μας πάει πίσω στο παρελθόν, οπότε ας ξεχάσουμε την νοσταλγία και ας δοθούμε στην προσμονή...

-Το μήνυμα σε ένα μπουκάλι στον κάδο ανακύκλωσης ποιο είναι και ταυτόχρονα ποιος είναι ο αποστολέας;

Μ.Φ.: Στο συγκεκριμένο τραγούδι ήθελα να «χωρέσω» μια πανοραμική άποψη της πραγματικότητας όπως την αντιλαμβάνομαι τουλάχιστον. Αποστολέας είναι ο ήρωας μου, κάποιος που δεν γνωρίζω ακριβώς την ταυτότητα του αλλά χάριν ευκολίας τον εκπροσωπώ. Αλλά όπως και να έχει όταν αποδεσμεύεις ένα τραγούδι, είναι σαν να ελευθερώνεις ένα πουλί και με τα μάτια του βλέπεις τον κόσμο από ψηλά. Κι έπειτα αυτό ενηλικιώνεται και ωριμάζει. Κι εσύ από μέσα του, βλέπεις τον κόσμο με άλλα μάτια. 

-Πιστεύετε ότι στη σημερινή εποχή, ακόμα και τα μηνύματα ανακυκλώνονται;

Μ.Φ.: Ανακυκλώνονται με την έννοια του ότι γίνονται πολτός. Κατά τα άλλα τα πράγματα πρέπει να ζουν, να αλλάζουν δηλαδή. Είναι διαφορετικό να αποκτάς κάτι από το να το κάνεις δικό σου, να βάζεις και τον εαυτό σου μέσα σε αυτό.

-Αισθάνεστε ηττημένος ήρωας, καταραμένος ποιητής ή «θύμα», που αναζητά απαντήσεις σε ένα τελευταίο σταθμό της εποχής που επικαλείστε;

Μ.Φ.: Τίποτα από όλα αυτά φυσικά και όσοι αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους ως θύματα δεν ζητούν απαντήσεις...Αισθάνονται ότι τις γνωρίζουν ήδη, έχουν την ετυμηγορία και αναζητούν ενόχους και ποινές. Αυτή ακριβώς είναι η «μυθολογία» που θέλω να νικήσω, οι μορφές που θέλω να σπάσω όπως λέει και το τραγούδι ...γιατί είμαστε όλοι επιρρεπείς στην αυτοθυματοποίηση, σε αυτόν τον ιδιόμορφο τόσο ελληνικό αλλά και τόσο θλιβερό αυτοθαυμασμό.

-Τι μπορεί να φέρει τη λύτρωση στους ανθρώπους που ζουν στην εποχή των σκουπιδιών;

Μ.Φ.: Δεν ξέρω ειλικρινά, προσπαθώ να έχω τα μάτια και τα αυτιά μου ανοιχτά. Δεν μπορείς να γιατρευτείς από το μηδέν και άλλωστε όλοι είμαστε ενεργοί φορείς της νόσου.  Απλά ζεις με αυτό και το παλεύεις μέρα με τη μέρα. 

-Πώς θα ορίζατε την αγάπη και την ευτυχία;

Μ.Φ.: Δεν υπάρχει ευτυχία χωρίς αγάπη...Και η αγάπη είναι δημιουργία, χρειάζεται τόλμη φαντασία και θάρρος να αντέξεις σε πολλές δοκιμασίες...Επειδή δεν υπάρχει φυσικά καμία εξασφάλιση για τον προορισμό, η ανταμοιβή είναι ο ίδιος ο δρόμος, το διαρκές στοίχημα του να κερδίζεις τον εαυτό σου μέσα από τους άλλους. Και το συνεχές αυτό,  ο ευγενής αυτός αγώνας είναι η ευτυχία.

-Πόσα ψέματα χωράει η σιωπή;

Μ.Φ.: Η σιωπή χωράει όλα τα ψέματα.

-Με ποιο τρόπο μπορούμε να ξεχωρίσουμε το ψέμα από το αληθινό;

Μ.Φ.:  Το ψέμα σου φωνάζει μείνε εδώ, η αλήθεια σου ζητά να συνεχίσεις...

-Το λιμάνι που αναφέρετε στο ομώνυμο τραγούδι του δίσκου σας, τι διαφορές έχει από την  Καβαφική Ιθάκη;

Μ.Φ.: Τώρα που το σκέφτομαι έχει αρκετές ομοιότητες, μόνο που για τον ήρωα μου δεν υπάρχει ούτε μεγαλειώδης, ούτε καν ταπεινή επιστροφή. Κατά βάθος γνωρίζει πως το λιμάνι του ήταν ένα όνειρο που γκρέμισε ο χρόνος κι ας επιτρέπει στον εαυτό του να παρασύρεται από οράματα κι αντικατοπτρισμούς...  το παράδοξο κέρδος της υπόθεσης είναι πως αναζητώντας μάταια την χαμένη ρίζα στο παρελθόν, τελικά προχωρά εμπρός... 

-Κατά τη γνώμη σας, η εποχή των σκουπιδιών δίνει πρόσφορο έδαφος για την καλλιτεχνική έκφραση και δημιουργία;

Μ.Φ.: Ναι εγώ διαρκώς ελπίζω στην εποχή των λουλουδιών...Έστω ισχνά και φοβισμένα κάτι ανθίζει πάντα, η ζωή με πείσμα αρχίζει μια νέα δοκιμή.

-Η δισκογραφία μπορεί να επιβιώσει σε μία εποχή που όλα ταιριάζουν με όλα;

Μ.Φ.: Υπάρχει φυσικά μια ειρωνεία στο όλα ταιριάζουν με όλα, αλλά αυτή είναι η  ροπή γενικότερα. Η δισκογραφία περνά μια βαθιά κρίση μετασχηματισμού και δεν είναι μονάχα κρίση του φορέα του ήχου, είναι κρίση ουσίας. Όπως και να έχει το σημαντικό είναι να επιβιώσει η μουσική...Φανταστείτε ένα μαγαζί που κλείνει...κάποτε ήταν όλα όμορφα τακτοποιημένα και ταξινομημένα στο εσωτερικό του, τώρα είναι σκορπισμένα στον δρόμο, σε ένα σωρό. Είτε πρόκειται για αριστουργήματα είτε για υποπροϊόντα ,καθένας  αρπάζει χωρίς κόπο ότι του γεμίζει το μάτι και το ίδιο άκοπα το ξαναπετά. Χρειάζεται να ξαναβάλουμε με φαντασία τα πράγματα σε μια σειρά, σε ένα κύκλο, σε μια συνέχεια. 

-Αντιστοίχως, ένας νέος δημιουργός που ξεκινά τώρα την πορεία του, μπορεί να βγει αλώβητος από αυτή την ομοιογένεια;

Μ.Φ.: Δεν θα έπρεπε καν να μας απασχολεί αυτό...Αυτός αλλά και εμείς ας επιμείνουμε στην αναζήτηση, στο να βρούμε την δική μας φωνή. Κάποτε έστω και σαν ψίθυρος, αυτή θα ακουστεί, φτάνει να βρούμε τις λέξεις. Έτσι με ένα μαγικό τρόπο θα βγούμε αλώβητοι από αυτό χάρη στις πληγές μας. Γιατί δεν θα καταφέρναμε τίποτα χωρίς αυτές.

-Σε μία ραδιοφωνική μας συνάντηση πριν κάποια χρόνια, είχατε αναφέρει ότι η επόμενη συνέντευξη που θα κάναμε θα έχει ως θέμα όχι το τι υπάρχει πιο πέρα αλλά το γιατί. Τελικά, γιατί υπάρχει πιο πέρα;

Μ.Φ.: Γιατί έχουμε ανάγκη το μυστήριο, γιατί υποφέρουμε από το προφανές...Γιατί υπάρχει -θέλω να πιστεύω μέσα σε όλους μας- ένας βαθύτερος εαυτός που μέσα στην μαύρη νύχτα θα συνεχίσει να ψάχνει ακούραστος τον χαμένο κωδικό, ένας Προμηθέας που θα τολμά χωρίς να υπολογίζει τις συνέπειες...Και το πιο πέρα θα υπάρχει για χάρη του είτε σαν ερμηνεία αποκαλυπτική είτε σαν ριζική δημιουργία. Για αυτόν ακριβώς τον αποκλεισμένο μας εαυτό, τον πρόσφυγα στο κενό.

-Ποια τα επόμενα σχέδιά σας;

Μ.Φ.: Θέλω να φτιάξω μια μηχανή που πετάει.

Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε το Μάιο του 2018.