Έχοντας ως αφετηρία τη φράση «Make the economy scream», με την οποία ο Ρίτσαρντ Νίξον έδωσε εντολή στη CIA να διαλύσει την οικονομία της Χιλής πριν από το πραξικόπημα του Πινοσέτ, το νέο ντοκιμαντέρ του Άρη Χατζηστεφάνου αποτελεί μια προσωπική περιπλάνηση από τις παραγκουπόλεις του Καράκας μέχρι τα σύνορα της Κολομβίας, μέσω της οποίας ο δημιουργός αναζητά τις πραγματικές αιτίες της οικονομικής κατάρρευσης της Βενεζουέλας. Η αφήγηση του ντοκιμαντέρ φτάνει μέχρι τις σημερινές εξελίξεις και την προσπάθεια του Χουάν Γκουαϊδό και των ΗΠΑ να ανατρέψουν την κυβέρνηση της Βενεζουέλας.
Όπως και τα προηγούμενα ντοκιμαντέρ της Moviementa Productions, το «Make the economy scream» χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά από τους θεατές του. Γιατί ωστόσο ένα ντοκιμαντέρ που αφορά τη Βενεζουέλα να προσελκύει την προσοχή της κοινής γνώμης; «Ένα ντοκιμαντέρ για τη Βενεζουέλα δεν αφορά μόνο τη Βενεζουέλα. Ένα ντοκιμαντέρ για τη Βενεζουέλα αποτελεί μια μελέτη στις σύγχρονες (και λιγότερο σύγχρονες) μορφές προπαγάνδας και ανατροπής καθεστώτων, από τη Λατινική Αμερική μέχρι την καρδιά της Ευρώπης. Είναι όμως και ένα ψυχογράφημα όσων τρέμουν κάθε οικονομικό μοντέλο που αμφισβητεί την οικονομική ορθοδοξία τους. Είναι μια αφορμή για να μετρήσεις τη δημοκρατία στην Καταλονία των πολιτικών κρατουμένων και στη Γαλλία της διαρκούς κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Είναι μια ευκαιρία να σκεφτείς γιατί δεν υπάρχουν αρκετά φάρμακα στο Καράκας, αλλά και γιατί κάποιοι έχουν σάπια δόντια στο Λος Άντζελες», αναφέρουν οι δημιουργοί του ντοκιμαντέρ στο σημείωμά τους.
Mερικές ώρες μετά την έναρξη των προβολών του ντοκιμαντέρ «Make the economy scream», που προβάλλεται αποκλειστικά στον κινηματογράφο Τριανόν, μιλήσαμε με τον Άρη Χατζηστεφάνου, δημοσιογράφο και δημιουργό του ντοκιμαντέρ, για αυτή τη νέα του περιπλάνηση στη Βενεζουέλα, την προπαγάνδα των Μ.Μ.Ε., αλλά και για αυτό το ταξίδι, κάθε βήμα του οποίου αποτέλεσε και μία αυτοτελή δημοσιογραφική αποστολή.
-Με βάση την έρευνά σας, ποιες είναι οι πραγματικές αιτίες κατάρρευσης της Βενεζουέλας;
Α.Χ.: Αυτή είναι μία ερώτηση στην οποία θα πρέπει να απαντήσουμε με πολλά διαφορετικά επίπεδα ανάλυσης. Δυστυχώς κάθε πλευρά θέλει να παρουσιάζει μόνο λίγα από αυτά. Αν θα μπορούσα να το συνοψίσω θα έλεγα ότι είναι τρία. Το πρώτο είναι οι Αμερικανικές κυρώσεις, οι οποίες ξεκίνησαν επί προεδρίας Ομπάμα και κλιμακώνονται τώρα επί προεδρίας Τραμπ, οι οποίες έχουν στοιχίσει ήδη δεκάδες εκατομμύρια στην οικονομία της Βενεζουέλας. Μάλιστα, κάποιοι εμπειρογνώμονες του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών φοβούνται για εκατόμβες νεκρών εάν εφαρμοστεί πλήρως το πρόγραμμα κυρώσεων στο πετρέλαιο, που επέβαλε τώρα ο Τραμπ. Και δεν είναι μόνο αυτό, είναι ότι δε μπορεί να ανακάμψει η οικονομία, ό,τι και να κάνει πλέον η κυβέρνηση, γιατί είναι μπλοκαρισμένη σε διεθνές επίπεδο σε όλες της τις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές. Αυτό είναι το ένα, που θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η παρέμβαση από το εξωτερικό. Μετά, υπήρχαν σημαντικά δομικά προβλήματα, τα οποία παρέλαβε ο Τσάβες και με τη σειρά του τα παρέλαβε και ο Μαδούρο, και παρά το γεγονός ότι κάποια στιγμή προσπάθησαν να τα λύσουν δεν τα κατάφεραν. Μιλάω για προβλήματα που υπάρχουν από τις δεκαετίες του 1920, του 1930 και είναι κυρίως η εξάρτηση της χώρα από το πετρέλαιο. Σε τέτοιες οικονομίες εξάρτηση σημαίνει ότι ενισχύεται τόσο πολύ ο πετρελαϊκός τομέας, που ατροφούν όλοι οι άλλοι τομείς της οικονομίας. Έτσι, με το πρώτο πρόβλημα που θα υπάρξει στη διεθνή αγορά ενέργειας, που εδώ στην περίπτωσή μας ήταν η ραγδαία πτώση των τιμών, σημαίνει ότι καταρρέει ολόκληρη η οικονομία, γιατί πλέον έχουν ατροφήσει όλοι άλλοι τομείς της οικονομίας και δεν υπάρχει τίποτα να το στηρίξει. Αυτό λοιπόν, είναι ένας δεύτερος παράγοντας, για τον οποίο δεν ευθύνονται πάλι, ο Τσάβες και ο Μαδούρο, γιατί το παρέλαβαν, αλλά δεν κατάφεραν να λύσουν. Και το τρίτο, που θεωρώ ότι είναι δική τους ευθύνη είναι η συναλλαγματική ισοτιμία, το οποίο είναι ένα σύνθετο θέμα που προσπαθούμε να παρουσιάσουμε με όσο δυνατόν απλούστερο τρόπο στο ντοκιμαντέρ. Να πούμε πολύ απλά, το ότι είχαν συνδεδεμένη την οικονομία, το εθνικό τους νόμισμα με το δολάριο, δημιούργησε τη μαύρη αγορά και μετά μπήκαν σε ένα φαύλο κύκλο που οδήγησε στον υπερπληθωρισμό, που έχουμε σήμερα. Μπορούμε λοιπόν να βρούμε ευθύνες και στις κρατήσεις και στις πιέσεις στον οικονομικό πόλεμο που δέχονται απ’ έξω.
- Γιατί επιλέξατε ως αφετηρία του ντοκιμαντέρ τη φράση του Νίξον «Make the economy scream»;
Α.Χ: Γιατί, φτάνοντας εκεί και βλέποντας τις συνθήκες που επικρατούν τα τελευταία χρόνια, κυρίως με αυτό που παρουσιάζουν και τα διεθνή μέσα, τις ελλείψεις που υπήρχαν κατά διαστήματα στα τρόφιμα και όλον αυτό τον οικονομικό πόλεμο από το εξωτερικό, είναι τρομακτικές οι ομοιότητες με το σχέδιο που είχε χρησιμοποιήσει ο Πρόεδρος Νίξον το 1970, όταν αποφάσισε να ανατρέψει την κυβέρνηση του Σαλβαδόρ Αλιέντε στη Χιλή. Συγκεκριμένα, η εντολή που είχε δώσει ήταν «Make the economy scream». Ήταν μία εντολή που είχε δώσει στον τότε διευθυντή της CIA. Για τρία χρόνια περίπου εφαρμόστηκε από τότε που ανέλαβε ο Αλιέντε το 1970 και το 1973 ολοκληρώθηκε αυτός ο οικονομικός πόλεμος, ήρθαν τα άρματα μάχης, τα βομβαρδιστικά του Πινοσέτ, για να γίνει το πραξικόπημα. Βλέπω τρομακτικές ομοιότητες και σαν να υπήρχε ένα εγχειρίδιο χρήσης πραξικοπημάτων, το οποίο το έβγαλαν από το συρτάρι, το ξεσκόνισαν και το χρησιμοποιούν χωρίς να αλλάξει ούτε μία σελίδα του εδώ και αρκετά χρόνια στη Βενεζουέλα. Με τον ίδιο τρόπο δημιουργούνται οι ελλείψεις, με τον ίδιο τρόπο υπάρχει ο αποκλεισμός στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Είναι όλα βγαλμένα ένα προς ένα από εκείνη την εποχή.
-Ένα εξίσου σημαντικό στοιχείο στα ντοκιμαντέρ, αλλά και γενικότερα στη δημοσιογραφία είναι η έρευνα. Υστερούμε σε αυτό το σημείο;
Α.Χ.: Υστερούσαμε πάντα σε αυτό το σημείο, διότι δυστυχώς τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης δεν έδιναν ποτέ στην έρευνα το χρόνο και τα χρήματα που χρειάζονται για να γίνει έρευνα εκτός Ελλάδας. Αναφέρομαι στον δικό μου τον τομέα, γιατί έχω ασχοληθεί με διεθνή ειδησεογραφία και αποστολές στο εξωτερικό. Ιδιαίτερα την περίοδο της κρίσης κόπηκαν μαχαίρι οι οποιεσδήποτε αποστολές στο εξωτερικό, οπότε μια ολόκληρη χώρα έμεινε να εξαρτάται ουσιαστικά από δύο Αμερικανικά ειδησεογραφικά πρακτορεία το Reuters και το Associated Press. Η συντριπτική πλειονότητα των Ελληνικών Μέσων Ενημέρωσης ενημερώνεται μόνο από δύο πηγές, διότι δεν υπάρχουν χρήματα για αποστολές. Γι’ αυτό εμείς απευθυνθήκαμε στους ίδιους τους θεατές. Τους εξηγήσαμε μετά την πρώτη αποστολή στη Βενεζουέλα πώς είναι η κατάσταση και πόσο τεράστια είναι η προπαγάνδα, που βλέπουμε να γίνεται μέσα από τα μέσα ενημέρωσης και μας χρηματοδότησαν μία σειρά αποστολών που δεν ήταν μόνο η Βενεζουέλα, γιατί έπρεπε να πάμε στην Κολομβία, σε χώρες γειτονικές της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής, αλλά και στην Ευρώπη, γιατί στο ντοκιμαντέρ κάνουμε συγκρίσεις και σε οικονομικό επίπεδο και σε πολιτικό με όσα συμβαίνουν στη δική μας γειτονιά στην Ευρώπη.
-Ένα ντοκιμαντέρ για τη Βενεζουέλα, όπως αναφέρετε και στο σκηνοθετικό σας σημείωμα, αποτελεί μια μελέτη στις σύγχρονες μορφές προπαγάνδας και ανατροπής καθεστώτων. Η προπαγάνδα είναι μέσο βιασμού των λαών;
Α.Χ.: Είναι το βασικότερο. Πλέον απαιτείται και η «σύμφωνη γνώμη» σε αυτό που αποκαλούμε διεθνή κοινότητα. Δηλαδή, πρέπει πάντα να πείσουν την κοινή γνώμη ότι ο αντίπαλός τους είναι ένας στυγνός, αιμοσταγής δικτάτορας και πρέπει να ανατραπεί. Κάποιες φορές μπορεί και να είναι. Δηλαδή, ασχέτως του λόγου για τον οποίο γίνεται, η επίθεση στην περίπτωση του Ιράκ, είναι χαρακτηριστικό, ήταν πραγματικά μια δικτατορία, αλλά δεν έγινε βέβαια για να απελευθερωθεί ο λαός του Ιράκ. Έγινε για το πετρέλαιο, όπως έγινε και στη Λιβύη. Εδώ έχουμε φτάσει σε ένα ακραίο σημείο όμως, όπου παρουσιάζουν ως αιμοσταγή δικτάτορα και αιμοσταγή δικτατορία μία χώρα, η οποία σαφώς και έχει τα προβλήματά της και στους δημοκρατικούς θεσμούς και στα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά αν τη συγκρίνουμε με τις γειτονικές χώρες, που επισκεφτήκαμε, η κατάσταση είναι πάρα πολύ καλύτερη. Δε μιλάει όμως κανένας για την Κολομβία. Δε μιλάει κανένας για την Ονδούρα, που πρόσφατα έγινε ένα πραξικόπημα. Δε μιλούν ακόμα και για το Μεξικό των τελευταίων χρόνων. Δεν είναι τυχαίο. Νομίζω ότι μιλούν απλώς για τη χώρα που έχει τα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο.
-Ένα ντοκιμαντέρ, όπως το δικό σας, διατηρεί την ανεξαρτησία του, όπως αναφέρατε προηγουμένως, στηριζόμενο οικονομικά μόνο από τους θεατές του. Πόσο δύσκολο είναι να διατηρηθεί αυτή η ανεξαρτησία σήμερα;
Α.Χ.: Είναι πάρα πολύ δύσκολο, γιατί, ενώ από τη μία μεριά ήταν απρόσμενη η ανταπόκριση του κόσμου. Δηλαδή, δεν περιμέναμε ότι ένα ντοκιμαντέρ, το οποίο δεν αφορά άμεσα και πρωτίστως την Ελλάδα, αλλά είναι για μία χώρα στην άλλη άκρη του κόσμου, να έχει τέτοια τεράστια ανταπόκριση από τον κόσμο, ο οποίος μας κάλυψε όλα τα έξοδα για όλες τις αποστολές και μας κάλυψε και ένα μεγάλο μέρος της μισθοδοσίας, που δίνουμε στους συντελεστές. Στα δικά μας ντοκιμαντέρ, δε θέλουμε εθελοντισμό. Είμαστε όλοι επαγγελματίες ο καθένας στο χώρο του, δημοσιογράφοι, μοντέρ, ηχολήπτες, εικονολήπτες. Μπορεί να πρόκειται για πάρα πολύ μικρές αμοιβές, αλλά θέλουμε να υπάρχουν αυτές οι αμοιβές. Να μην είναι εθελοντικό. Είναι πάρα πολύ δύσκολο και θα έλεγα ότι αν ο καθένας, αν δεν είχε και τις δικές του δουλειές από τις οποίες μπορεί να επιβιώσει, δε θα έβγαινε. Από την άλλη, δε θα είχε βγει καθόλου το ντοκιμαντέρ χωρίς αυτή τη στήριξη του κόσμου, τους οποίους ευχαριστούμε πάρα πολύ και το ελάχιστο που μπορούσαμε να κάνουμε ήταν την ημέρα της παγκόσμιας πρεμιέρας στο Φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, στείλαμε σε όλους αυτούς, που είναι εκατοντάδες άτομα, στείλαμε κωδικούς και μπορούν τώρα να το παρακολουθούν στους υπολογιστές τους.
-Μετά το "Make the economy scream", ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Α.Χ.: Δεν ξέρω. Κάθε φορά μετά από κάθε ντοκιμαντέρ λέμε ότι δε θα το ξανακάνουμε ποτέ αυτό, δεν αντέχουμε όλη αυτή την κούραση και την ταλαιπωρία. Τελικά, περνούν μερικοί μήνες και ξαναμπαίνουμε στο τρυπάκι να σκεφτούμε για κάτι άλλο, αλλά αυτή τη στιγμή έχουμε μπροστά μας… Θα έλεγα ότι ακόμα δεν είμαστε στη μέση αυτής της δουλειάς, γιατί σε τόσο μικρές μάζες, πρέπει να αναλάβουμε μετά και τη διανομή και να το επικοινωνήσεις στον κόσμο και κυρίως να μεταγλωττιστεί και να υποτιτλιστεί. Συνήθως το βγάζουμε σε δέκα διαφορετικές γλώσσες με υπότιτλους. Θα έλεγα ότι έχουμε άλλη τόση δουλειά μπροστά μας, οπότε είναι πολύ νωρίς να μιλάμε για το επόμενο.
Το ντοκιμαντέρ "Make the economy scream" του Άρη Χατζηστεφάνου προβάλλεται αποκλειστικά στον κινηματογράφο Τριανόν, καθημερινά από την Τετάρτη 7 έως την Τετάρτη 13 Μαρτίου 2019 σε τρεις ζώνες (18.00-20.00-22.00).
Διαβάστε εδώ τι έγραψαν οι κριτικοί για το ντοκιμαντέρ:
https://info-war.gr/ti-egrapsan-oi-kritikoi-gia-to-make-the-economy-scream/
Περισσότερες πληροφορίες για το ντοκιμαντέρ αναζητήστε στο: https://maketheeconomyscream.com/