Εν καιρώ εγκλεισμού και ενώ σε όλα τα θεάματα της περιόδου έχει μπει άνω τελεία, ο πολιτισμός και η εκπαίδευση συνεχίζουν την κανονική τους ροή. Σε αυτό βέβαια μεγάλο ρόλο παίζει και η τεχνολογία, η οποία προσφέρει μία λίστα υπηρεσιών που εκμηδενίζουν τις «αποστάσεις».
Η ηθοποιός Ηλιάνα Μαυρομάτη, εδώ και αρκετά χρόνια παραδίδει μαθήματα προετοιμασίας για τις εισαγωγικές εξετάσεις των δραματικών σχολών. Αυτή τη φορά ωστόσο, λόγω των ραγδαίων εξελίξεων στον τομέα της δημόσιας υγείας, επιλέγει να συνεχίζει τα μαθήματά της, παραδίδοντάς τα online, μέχρι οι συνθήκες να επιτρέψουν το επόμενο ραντεβού στις αίθουσες διδασκαλίας.
Με αφορμή την έναρξη του νέου κύκλου μαθημάτων της, η ηθοποιός παρουσιάζει στο Culture Press τον τρόπο διδασκαλίας της, σχολιάζει τα νέα δεδομένα της περιόδου που διανύουμε και μας εξηγεί ότι τελικά ο πολιτισμός είναι μία πρωτεύουσα ανάγκη και όχι μία ανθρώπινη πολυτέλεια.
-Εδώ και μερικά χρόνια παραδίδετε μαθήματα προετοιμασίας για τις εισαγωγικές εξετάσεις των δραματικών σχολών, μόνο που αυτή τη φορά θα πραγματοποιηθούν online. Πόσο δύσκολη είναι αυτή η διαδικασία;
Η.Μ.: Είναι σίγουρα μια λύση ανάγκης, καθώς είναι σαφές ότι η διά ζώσης επικοινωνία μεταξύ μαθητή και δασκάλου έχει άλλη ποιότητα και δυνατότητες. Ειδικά σε ένα αντικείμενο όπως η υποκριτική και το θέατρο, όπου η ίδια η «συνάντηση» είναι ουσιαστικά και ο αυτοσκοπός. Παρ’ όλα αυτά μέσα από την ανάγκη που προβάλλει μέσα σε αυτήν την δύσκολη συνθήκη που όλοι ζούμε, τόσο για εμένα την ίδια όσο και για τους μαθητές μου, είναι αποκαλυπτικό το πόσο ωραία μπορούμε να δουλέψουμε κι έτσι, με μια από πλευράς μου, ελαφρώς τροποποιημένη τεχνική. Πάντα ελπίζοντας ότι σύντομα θα μπορέσουμε να ξαναβρεθούμε στο χώρο που διεξάγονται τα μαθήματα.
-Στα μαθήματά σας θα διδάξετε και την τέχνη του αυτοσχεδιασμού. Τι σκέφτεται ένας ηθοποιός όταν αυτοσχεδιάζει και ποια η δική σας προσέγγιση;
Η.Μ.: Η εκπαίδευσή μου είναι πάνω στις τεχνικές και την έρευνα του μεγάλου Ρώσου δασκάλου και σκηνοθέτη Κωνσταντίν Στανισλάβσκι και των επιγόνων του, τόσο Ρώσων όσο και Αμερικάνων. Αντιλήφθηκε τον αυτοσχεδιασμό πάνω σε δοσμένες συνθήκες και δράσεις, ως τη βάση της υποκριτικής και της οργανικής παρουσίας του ηθοποιού πάνω στην σκηνή στιγμή προς στιγμή. Με τεχνικές δανεισμένες από πολλούς δασκάλους της Μεθόδου, άλλοτε επικεντρωμένες στο ένα ή στο άλλο ζήτημα, αλλά και μέσα από την προσωπική μου έρευνα και μαθητεία, ο στόχος είναι ο νέος ηθοποιός, να διευρύνει τα εκφραστικά του μέσα και κυρίως να αναπτύξει μια προσωπική δημιουργική διάσταση που θα στηρίζει την σκηνική του λειτουργία.
-Πώς επιτυγχάνεται η απελευθέρωση της δημιουργικότητας, της φαντασίας και της σκηνικής πρωτοβουλίας του ηθοποιού;
Η.Μ.: Ξεκαθαρίζω από την αρχή των μαθημάτων πάντα πως δεν είμαι σκηνοθέτης. Η σκηνοθεσία είναι μια ολόκληρη τέχνη από μόνη της την οποία προσωπικά δεν έχω μελετήσει αρκετά και δεν είναι αυτός ο στόχος μου. Με αυτήν την έννοια, όταν συναντώμαι με τον μαθητή τον προετοιμάζω πως η ερμηνεία του όποιου κειμένου, θα είναι μια εξ ολοκλήρου δική του πρόταση με την δική μου καθοδήγηση. Αυτό κατά τη γνώμη μου βοηθά στη χειραφέτηση του νέου καλλιτέχνη και μέσα από τις τεχνικές που προανέφερα, αρχίζει να αναπτύσσει την δική του φαντασία μέσα από τα δικά του εκφραστικά μέσα.
-Ενόψει των ραγδαίων εξελίξεων στον τομέα της δημόσιας υγείας, τα θέατρα διέκοψαν τις παραστάσεις τους. Ολοένα και περισσότερες ομάδες διαθέτουν τις παραστάσεις τους online. Είστε υπέρ ή κατά αυτής της κίνησης;
Η.Μ.: Είναι ενδιαφέρον το πόσο καθαρή γίνεται μέσα στη συνθήκη της καραντίνας η ανάγκη των ανθρώπων για πολιτισμό και ψυχαγωγία. Παρακολουθούμε σειρές, διαβάζουμε βιβλία, ακούμε μουσική, αν δεν είχαμε αυτή τη δυνατότητα η ζωή θα ήταν αφόρητη. Είναι μια πρωτεύουσα τελικά ανάγκη ο πολιτισμός και όχι ένα είδος πολυτελείας. Το συμπέρασμα αυτό πρέπει νομίζω να το κρατήσουμε για την επόμενη μέρα. Πόσο αναγκαίοι είναι οι καλλιτέχνες για την υγιή λειτουργία της κοινωνίας. Τελευταία έχει προκύψει και η διάθεση παραστάσεων στο διαδίκτυο. Χρειάζεται να είμαστε πολύ προσεκτικοί και φειδωλοί με τον τρόπο και την συχνότητα διάθεσης των παραστάσεων, να είναι σαφές ότι είναι μια λύση εν μέσω πανδημίας και πως σε καμία περίπτωση η onlineπαρακολούθηση μια παράστασης δεν υποκαθιστά την φυσική λειτουργία του θεάτρου. Είναι σημαντικό για τον θεατή να έχει συνείδηση πως παρακολουθώντας μια παράσταση είναι ενεργό στοιχείο αυτής, καθοριστικό θα έλεγα, και πως δεν μπορεί να υπάρξει θέατρο εάν δεν υπάρξει συνάντηση ηθοποιών και θεατών. Υπάρχει ένας τελετουργικός χαρακτήρας στην τέχνη του θεάτρου που μέσα από την οθόνη χάνεται, ο θεατής παθητικοποιείται.
-Πιστεύετε ότι ακόμα και όταν τα πράγματα έρθουν στη φυσιολογική τους ροή, το «Θέατρο on demand», θα είναι η νέα εξέλιξη στα θεατρικά δρώμενα;
Η.Μ.: Ελπίζω πως όχι..
-Στο παρελθόν είχατε δηλώσει σε μία συνέντευξή σας ότι «η τέχνη συνολικά είναι συνυφασμένη με την κοινωνική ανθρωποκεντρική σκέψη». Σε μία κοινωνία όπου επικρατούν οι νόμοι της αγοράς και της ζήτησης, αυτή η ανθρωποκεντρική προσέγγιση τείνει να εκλείψει;
Η.Μ.: Οι νόμοι της αγοράς σαφώς έχουν διεισδύσει και στο θέατρο. Αναφερόμαστε στη λειτουργία του θεάτρου ως «βιομηχανία θεάματος». Με αυτήν την έννοια φυσικά χάνονται όλοι οι ουσιαστικοί στόχοι της τέχνης. Γινόμαστε προϊόντα προς κατανάλωση. Ευτυχώς υπάρχουν καλλιτέχνες που προσπαθούν με νύχια και με δόντια να κρατήσουν, με μεγάλο προσωπικό κόστος, την ουσία της τέχνης μας ψηλά.
-Κατά τη γνώμη σας το θέατρο, και οι τέχνες εν γένει, οφείλουν να παίρνουν θέση στα κοινωνικοπολιτικά τεκταινόμενα;
Η.Μ.: Αν παρατηρήσετε το έργο των κλασικών συγγραφέων ή των σύγχρονων που τείνουν να γίνουν κλασικοί, θα δείτε πως το πολιτικό ζήτημα είναι πάντα το σαφές πλαίσιο μέσα στο οποίο εκτυλίσσεται το δράμα των ηρώων. Από την άλλη η σκηνική παρουσία είναι μια δημόσια τοποθέτηση, ανεξάρτητα από το ρόλο που κανείς καλείται να υποδυθεί. Η σκηνή είναι ένα δημόσιο βήμα. Το θέατρο είναι μια απολύτως κοινωνική τέχνη, και να θέλαμε δεν θα μπορούσαμε να την αντιμετωπίσουμε εξωκοινωνικά.
-Ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, ποιοι άνθρωποι επηρέασαν δραστικά το καλλιτεχνικό σας γίγνεσθαι;
Η.Μ.: Έχουν υπάρξει πολλοί δάσκαλοι που με έχουν καθορίσει καλλιτεχνικά. Πρώτος ήταν ο Στέλιος Παυλίδης στα χρόνια της δραματικής σχολής. Μετά γνώρισα την Ελένη Σκότη που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στο πως αντιμετωπίζω την τέχνη της υποκριτικής τόσο ως ηθοποιός αλλά και ως δασκάλα. Ήταν πολύ γόνιμα και σημαντικά τα χρόνια που μαθήτευσα κοντά της. Από κει και πέρα πολλοί συνεργάτες μου κατά καιρούς με έχουν εμπνεύσει, τόσο σκηνοθέτες, όσο και συνάδελφοι ηθοποιοί. Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, ο Γιώργος Κιμούλης, η Κάθριν Χάντερ, ο Μαρτσέλο Μάνι, ο Δημήτρης Καταλειφός. Ή σκηνοθέτες όπως ο Δημήτρης Τάρλοου και ο Θωμάς Μοσχόπουλος στο θέατρο και ο Πάνος Κοκκινόπουλος ή Τάσος Ψαρράς στο σινεμά και την τηλεόραση. Και δάσκαλοι μέσα από τα βιβλία και το έργο τους, πάρα πολλοί.
-Για έναν ηθοποιό, τι είναι πιο σημαντικό: το ταλέντο, η τέχνη ή η τεχνική; Συνεπώς ηθοποιός γεννιέσαι ή γίνεσαι;
Η.Μ.: Η αίσθησή μου για το ταλέντο είναι πως είναι το ίδιο το πάθος για την τέχνη. Μέσα από το πάθος έρχεται και η πειθαρχεία, και η τεχνική και η εμπειρία. Προσπαθώ να αντιμετωπίζω τους μαθητές μου ως προς την απόδοσή τους με μόνο κριτήριο το πόσο δουλεύουν και το πόσο παθιασμένα και σοβαρά αντιμετωπίζουν αυτό που έχουν αποφασίσει να κάνουν και όχι βάση των εκφραστικών τους ευκολιών.
Η Ηλιάνα Μαυρομάτη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος της Ανωτέρας Δραματικής Σχολής “Θεατρικά Δρώμενα Ίασμος” του Β. Διαμαντόπουλου, ενώ φοιτά στο τμήμα θεατρικών σπουδών του Παν/μίου Πατρών. Έχει συμμετάσχει σε σεμινάρια υποκριτικής και κίνησης με δασκάλους τους Β. Παπαβασιλείου, Θ. Μοσχόπουλο, Μ. Μαρμαρινό, Σ. Χατζάκη, Δ. Μαυρίκιο, Σ. Παυλίδη, Ρ. Πατεράκη, Α. Στελλάτου. Από το 2009 έως το 2014 παρακολούθησε μαθήματα υποκριτικής και αυτοσχεδιασμού (σχολή Στανισλάβσκι | method acting) με την Ελένη Σκότη στο studio ΝΑΜΑ του θεάτρου Επί Κολωνώ.
Στο θέατρο έχει πάρει μέρος στις παραστάσεις: “52 Λεπτά” σκ. Σ. Παυλίδης, θέατρο Θησίον (2009), “La Chunga” (2010-12) και “Κίεβο” (2012-13) σκ. Ε. Σκότη, θέατρο Επί Κολωνώ, “Τίρζα” σκ. Κ. Φιλίππογλου, θέατρο Ιλίσια (2013-14 – υποψήφια για το θεατρικό βραβείο “Μελίνα Μερκούρη”), “Μεγάλη Χίμαιρα”, σκ. Δ. Τάρλοου, θέατρο Πορεία – Φεστιβάλ Αθηνών (2014-15), “Η γυναίκα από τα παλιά” σκ. Ε. Καρακούλη, θέατρο Πορεία (2015), “Αθηνά Χατζηεσμέρ, ετών 17” σκ. Σ. Στρούμπος, θέατρο Επί Κολωνώ (2015-17), “Οι ιδιοτροπίες της Μαριάννας”, σκ. Θ. Μοσχόπουλος, θέατρο Πόρτα (2016), “Λεωφορείο ο πόθος” σκ. Ε. Σκότη, Σύγχρονο θέατρο (2016-2017), “Ο δρόμος περνά από μέσα” σκ. Κ. Καζάκος, θέατρο Τζένη Καρέζη (2017-18), “Ψηλά από τη γέφυρα” σκ. Ν. Κοντούρη, Εθνικό Θέατρο (2018), “Προμηθέας Δεσμώτης” σκ. Σ. Τσακίρης, Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου (2019), “Δόξα Κοινή από την Οδό των Φιλελλήνων”, σκ. Δ. Τάρλοου, θέατρο Πορεία (2020).
Στον κινηματογράφο έχει πάρει μέρος στην μεγάλου μήκους ταινία “Οι Αισθηματίες” (σκην. Ν. Τριανταφυλλίδης), στις μικρού μήκους ταινίες “Humphrey” (σκ. Σ. Γκέκας) “Largo” (σκην. Σ. Πάσχος), “Avalon” (σκην. Δ. Παπαναστασίου), “Οι Πεινασμένοι” (σκην. Γ. Μπακάλη), και τέλος, συμμετείχε στην μεγάλου μήκους ταινία “Dead Europe” (σκην. T. Kravitz). Στην τηλεόραση έχει συνεργαστεί με τους Τ. Ψαρρά, Π. Κοκκινόπουλο, Κ. Φιλιώτου, Τ. Δήμα, Ο. Μαλέα, Δ. Κουτσιαμπασάκο και Π. Πορτοκαλάκη. Έχει εργαστεί ως βοηθός σκηνοθέτη στην παράσταση «Ολεάννα», του Ντ. Μάμετ, σε σκηνοθεσία της Ελένης Σκότη στο θέατρο «Εμπορικόν». Σκηνοθέτησε την devised παράσταση“Kiska”, που παρουσιάστηκε στο θέατρο “Beton 7” και στο αντιφασιστικό φεστιβάλ του θεάτρου “Εμπρός” (2015).
Τηλέφωνο επικοινωνίας για πληροφορίες και εγγραφές: 698-7412610